Con đường vào Tòa Bạch Ốc của Cựu TT Trump
Thái Hóa Lộc
Cuộc tranh luận sơ bộ tổng thống đầu tiên của đảng Cộng hòa sẽ diễn ra vào ngày 23 tháng 8, thứ tư tuần này, mở đầu cho những lần tranh luận kế tiếp. Cuộc tranh luận thứ hai có thể diễn ra vào ngày hôm sau. Dự kiến sẽ có ít nhất hai cuộc tranh luận nữa trong những tháng tiếp theo. Các cuộc thăm dò gần đây liên tục cho thấy ông Trump - người đang phải đối mặt với một số cáo buộc hình sự sẽ phải đến nhà tù tiểu bang Goegia trình diện và đóng tiền tại ngoại hầu tra- Ông hiện đang là người dẫn đầu dư luận để được đề cử ứng cử viên đại diện của đảng Cộng hòa.
Cuộc tranh luận đầu tiên của các ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng Hòa tổ chức tại Milwaukee, Wisconsin, vào tối thứ Tư (23/08.). Trong số đó có 8 ứng cử viên đủ điều kiện theo qui định và 5 ứng cử viên không đủ điều kiện. Ông Trump đã tuyên bố không tham gia. Trong một bài đăng trên nền tảng Truth Social của mình vào Chủ nhật, ông Trump đã viết: "Cuộc thăm dò CBS mới đây, vừa ra mắt, tôi dẫn đầu trong cuộc đua với những con số "huyền thoại". Ông nói thêm rằng một số ứng cử viên khác - bao gồm cả Thống đốc Florida Ron DeSantis - đã bị bỏ lại phía sau rất xa. "Công chúng biết tôi là ai và tôi đã có một nhiệm kỳ Tổng thống thành công như thế nào, với năng lượng độc lập, biên giới và quân đội vững mạnh, cắt giảm thuế và quy định lớn nhất từ trước đến nay, không xảy ra lạm phát, xây dựng nền kinh tế mạnh nhất trong lịch sử..." - "Vì vậy tôi sẽ không tham gia vào các cuộc tranh luận!"
Với một người như cựu TT Trump có tới 119 tội danh trong 4 cáo trạng hình sự, thì những người chống đối ông cho rằng ông Trump là một kẻ khoác lác và dối trá. Họ cho rằng ông Trump đã cố gắng tổ chức một “cuộc đảo chính”. Điều này có thể đúng theo hai nghĩa “tình và tội”. Thật vậy, với tư cách tổng thống, ông Trump có vai trò thay đổi lịch sử về chính sách đối nội và đối ngoại của Mỹ. Những thay đổi này có thể sẽ tiếp tục tồn tại – ngay cả khi Trump bị tống vào tù theo nhận định của Gideon Rachman, “Why Joe Biden is the heir to Trump,” trên Financial Times, ngày 7 tháng 8 năm 2023. Nhưng điều này đã vô tình đưa ông vào lịch sử.
Lịch sử đã chứng minh điều này, về cơ bản, nó đòi hỏi phải đoạn tuyệt hoàn toàn với quá khứ – những hậu quả và tiền đề của nó sau đó sẽ được các đối thủ chính trị chấp nhận và tiếp thu. Cố Tổng thống Franklin Roosevelt đã làm điều đó qua Chính sách Kinh tế mới (New Deal), còn với Lyndon Johnson là Đạo luật Dân quyền (Civil Rights Act). Ronald Reagan thì khai triển một loạt các chính sách bãi bỏ quy định, cắt giảm thuế, mà ngày nay thường được gọi chung là chủ nghĩa tân tự do. Các tổng thống kế nhiệm Reagan về cơ bản đã chấp nhận triết lý thị trường tự do mà ông để lại. Bill Clinton thúc đẩy Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA). George W. Bush hoan nghênh Trung Cộng gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Chính quyền Obama hướng tới một hiệp ước đầu tư song phương Mỹ-Trung và đã đồng ý tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một thỏa thuận thương mại tự do mới.
Tuy nhiên, ông Trump đã bác bỏ sự đồng thuận ủng hộ toàn cầu hóa kéo dài 40 năm trước đó. Trong chiến dịch tranh cử, ông cáo buộc Trung Cộng đang chê bai và xem thường nước Mỹ. Trong bài diễn văn nhậm chức, ông than thở về “cuộc tàn sát người dân Mỹ” mà ông đổ lỗi là do quá trình toàn cầu hóa. Ngồi ở hàng ghế đầu, cựu TT Bush cho là đã lẩm bẩm và thật kỳ cục.
Trong ngày đầu tiên nhậm chức, Trump đã rút Mỹ ra khỏi TPP. Năm 2017, Mỹ đã cố tình gây trở ngại cho WTO bằng cách ngăn chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán mới cho tòa phúc thẩm của tổ chức này. Robert Lighthizer, Đại diện Thương mại của Trump, đã áp một loạt thuế nhập khẩu lên hàng hóa Trung Cộng. Ông Trump cũng đàm phán lại NAFTA, sau được đổi tên thành USMCA. Tất cả những điều này được biện minh là nhằm mang các việc làm trong ngành công nghiệp trở lại Mỹ. Sự cạnh tranh mới với Trung Cộng cũng là vấn đề địa chính trị. Chiến lược An ninh Quốc gia của chính quyền Trump, được công bố vào năm 2017, đã coi “sự cạnh tranh giữa các cường quốc” với Trung Cộng và Nga là tâm điểm trong cách tiếp cận thế giới của Mỹ.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden hiện tại cũng đã chấp nhận khái niệm cạnh tranh giữa các cường quốc với Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa. Chiến lược An ninh Quốc gia của TT Biden vẫn ghi nhận Trung Cộng là thách thức địa chính trị “quan trọng nhất” đối với Hoa Kỳ nhưng chính quyền của ông Biden ít tập trung hơn vào cán cân thương mại Mỹ-Trung và đang nỗ lực một cách có hệ thống hơn để hạn chế xuất khẩu các công nghệ chính sang Trung Cộng. Biden cũng có thể tuyên bố đã đầu tư nhiều tiền hơn vào nỗ lực tái công nghiệp hóa nước Mỹ so với ông Trump. Nhưng đây chủ yếu là những khác biệt trong việc triển khai chính sách, hơn là khác biệt về triết lý nền tảng. Dù họ không muốn thừa nhận điều này, nhưng đội ngũ của ông Biden đã chia sẻ nhiều giả định cơ bản của thời ông Trump – về thương mại, toàn cầu hóa, và sự cạnh tranh với Trung Cộng.
Có hai yếu tố trên đã thúc đẩy việc đánh giá này. Đầu tiên, chiến thắng của ông Trump vào năm 2016 đã buộc các đảng viên Dân chủ phải nhìn nhận hoàn cảnh khó khăn và sự tức giận của người lao động Mỹ một cách nghiêm túc hơn hẳn. Chính quyền ông Biden đã kết luận rằng họ không thể thuyết phục người dân Mỹ ủng hộ toàn cầu hoá được nữa. Nếu không có nỗ lực giải quyết các động lực kinh tế của Chủ nghĩa Trump, bản thân nền dân chủ có thể gặp nguy hiểm. Vì vậy, chính quyền ông Biden cuối cùng đã từ bỏ các ý tưởng thương mại tự do được phe “Dân chủ Mới” (New Democrats) của Bill Clinton áp dụng vào thập niên 1990…
Chính quyền ông Biden cũng tin, như thời ông Trump từng lập luận, rằng 40 năm chính sách của Mỹ đối với Trung Cộng trên thực tế đã thất bại và một Trung Hoa do Đảng Cộng sản lãnh đạo sẽ không bao giờ là một “bên liên quan có trách nhiệm” trong hệ thống quốc tế. Do đó, ở những khía cạnh quan trọng, ông Trump đã mang lại một cuộc cách mạng lâu dài trong chính sách đối nội và đối ngoại của Mỹ. Nhìn chung có vẻ kỳ lạ một con người như ông Trump dù không chấp nhận ông nhưng cũng phải nhìn nhận ông là một con người can đảm dám phá vỡ điều cấm kỵ để thực hiện một bước đoạn tuyệt quyết định với sự đồng thuận 40 năm về thương mại, toàn cầu hóa, và Trung Cộng…
Lý do tại sao quyết định không tham gia vào các cuộc tranh luận với các ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng Hòa của ông Trump là như vậy. Trong cuộc phỏng vấn hồi tháng Sáu vừa qua với người dẫn chương trình Bret Baier của Fox News, vốn sẽ là người điều tiết cuộc tranh luận vào thứ Tư sắp tới, cựu TT Trump đã nhắc lại suy nghĩ của mình: “Tại sao tôi phải để cho những người ở mức độ ủng hộ 1% – 2% và 0% tấn công tôi bằng những câu hỏi trong các cuộc tranh luận?”
Trước đó trong tháng này (08/2023), ông Trump cũng cho biết sẽ không ký cam kết trung thành mà Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng Hòa (RNC) yêu cầu các ứng cử viên tổng thống ký để [đủ điều kiện] tham gia cuộc tranh luận sơ bộ của Đảng Cộng Hòa. Cam kết này đòi hỏi các ứng cử viên phải ủng hộ cho người được Đảng Cộng Hòa đề cử tổng thống cuối cùng vào năm 2024, và không tham gia vào bất kỳ cuộc tranh luận nào mà không được RNC chấp thuận trong thời gian còn lại của chu kỳ bầu cử. Các ứng cử viên cũng phải cam kết không chạy đua với tư cách là một ứng cử viên độc lập, ứng cử viên ghi thêm tên vào lá phiếu, hoặc người được đảng thứ ba đề cử.
“Tôi sẽ không ký cam kết đó,” ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Newsmax. Cựu TT Trump cũng trả lời cho các ứng cử viên khác là ông DeSantis và ông Christie. Ông Christie đã cáo buộc cựu tổng thống thiếu “dũng cảm xuất hiện” và nói rằng ông ấy là “kẻ hèn nhát” nếu không làm vậy. Trong khi đó, một ủy ban hành động chính trị (PAC) lớn ủng hộ ông DeSantis đã phát hành một quảng cáo trong đó người kể chuyện nói: “Chúng tôi không thể chấp nhận một người được đề cử quá kém đến nỗi không thể ra tranh luận.”.
Quyết định không xuất hiện tranh luận do RNC tổ chức của ông Trump là một biệt lệ chưa từng có trong lịch sử vận động tranh cử Hoa Kỳ và chắc chắn sẽ đưa đến nhiều hệ lụy khác. Ông Trump sẽ phải đương đầu với nhiều chông gai trước mắt và con đường đi đến Tòa Bạch Ốc vẫn là con đường dài vô tận…
