Ông Trump từ án hình sự đến con đường tranh cử

Thái Hóa Lộc

Chiến dịch tranh cử của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ bị tác động ra sao nếu ông bị kết án trong vụ án hình sự?

Ngày 22-4, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đến tòa ở Manhattan thành phố New York dự phiên đầu tiên xét xử vụ án hình sự cáo buộc ông chi tiền bịt miệng sao khiêu dâm Stormy Daniels, nhằm che giấu quan hệ tình cảm giữa hai người và để ém thông tin bất lợi khi tranh cử hồi năm 2016. Đây được xem là phiên tòa lịch sử ở Mỹ, vì là lần đầu tiên một cựu tổng thống bị truy tố hình sự và đưa ra xét xử. Phiên toà có thể kéo dài từ 6-8 tuần, theo hãng tin Reuters.

Tại phiên tòa ngày 22-4, các công tố viên nói rằng khoản thanh toán này là một hành vi phạm tội nhằm đánh lừa cử tri vào thời điểm ông Trump đang gặp bất lợi so với các đối thủ tranh cử khác. “Đây là một âm mưu được lên kế hoạch, phối hợp và kéo dài, gây ảnh hưởng cuộc bầu cử năm 2016, nhằm giúp ông Trump đắc cử. Đó là rõ ràng là hành vi gian lận bầu cử” - công tố viên Matthew Colangelo nói.

Phần mình, luật sư của ông Trump nói với bồi thẩm đoàn rằng cựu tổng thống không phạm tội gì và cho rằng công tố viên Alvin Bragg - người phụ trách cuộc điều tra về việc ông Trump dùng tiền bịt miệng sao khiêu dâm - lẽ ra không nên khởi kiện. Theo tờ The Hill, việc bị truy tố và ra tòa liên quan vụ ông Trump chi tiền bịt miệng sao khiêu dâm sẽ không ngăn cản ông Trump tranh cử tổng thống, nhưng có thể khiến nỗ lực tranh cử của cựu tổng thống gặp nhiều khó khăn.

Theo giới chuyên gia, về mặt pháp lý, cựu Tổng thống Trump vẫn có thể tranh cử vào chức vụ liên bang ngay cả khi bồi thẩm đoàn quyết định kết tội ông ấy.

Về mặt chính trị, phiên tòa xét xử và phán quyết cuối cùng đều không có khả năng thay đổi suy nghĩ của các cử tri trung thành với ông Trump, trong bối cảnh cựu tổng thống khẳng định rằng ông không làm gì sai. Tuy vậy, việc bị kết án vẫn có thể khiến một số cử tri độc lập cảm thấy bị tổn thương.

“Tôi nghĩ việc ông Trump bị kết án sẽ tác động xấu đến lựa chọn của các cử tri độc lập, mặc dù họ có thể không phải là một cộng đồng lớn. Tôi nghĩ họ sẽ do dự trước khi bỏ phiếu cho một tội phạm” - ông Stephen Saltzburg, GS Luật tại ĐH George Washington (Mỹ), nói.

Một cuộc thăm dò mới của Yahoo News/YouGov cho thấy ngày càng có nhiều cử tri độc lập cho rằng việc ông Trump chi tiền bịt miệng sao khiêu dâm Daniels là một “tội ác nghiêm trọng”. 51% trong tổng số cử tri tham gia khảo sát (16% trong số đó là cử tri đảng viên Cộng hòa) cho biết không ủng hộ ông Trump nếu bị kết tội trong vụ đó. Ngoài ra, một cuộc thăm dò được công bố đầu năm nay do hãng tin Bloomberg/ Morning Consult thực hiện cũng cho thấy có tới 53% cử tri ở các bang chiến trường sẽ từ chối bỏ phiếu cho ông Trump nếu ông bị kết tội. Con số này là 55% nếu ông bị kết án tù. Cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos cho thấy một nửa số cử tri độc lập và 1/4 đảng viên Cộng hòa nói rằng họ sẽ không bỏ phiếu cho ông Trump, nếu ông ấy bị kết án hình sự.

“Những người ghét ông Trump nghĩ rằng ông ấy đã phạm tội và và chỉ trích ông ấy bằng câu nói 'không ai đứng trên luật pháp'. Những người yêu mến ông Trump thì tin rằng ông ấy đang bị bức hại. Sự chia rẽ này đang ngày càng sâu sắc hơn” - chiến lược gia đảng Cộng hòa Matthew Bartlett nói.

Ở một phương diện khác, ông Ilya Somin - GS Luật tại ĐH George Mason - cho biết: “Chắc chắn là việc bị kết án hoặc thậm chí ở tù không ngăn cản một người tranh cử tổng thống hoặc thậm chí được bầu. Tuy nhiên, việc đảm nhận chức vụ sẽ là một tình huống khó khăn nếu tổng thống phải ngồi tù".

Đây chỉ là 1 trong 4 vụ truy tố hình sự nhắm vào cựu tổng thống. Ba vụ khác bao gồm: vụ truy tố can thiệp bầu cử 2020 do công tố viên Jack Smith dẫn đầu; vụ kiện ông Trump cất giữ tài liệu mật sau khi rời Tòa Bạch Ốc; và vụ kiện lật ngược kết quả bầu cử bang Georgia năm 2020. Ông Saltzburg lưu ý rằng nếu ông Trump trắng án trong phiên toà ở New York, thì đây có thể là một động lực giúp ông Trump tạo lợi thế đáng kể trong cuộc chạy đua vào Tòa Bạch Ốc năm nay.

Đội ngũ của ông Trump đã xây dựng một chiến lược độc đáo giúp cựu tổng thống vừa có thời gian hầu tòa, vừa tranh cử hiệu quả. Trong ít nhất 6 tuần tới đây, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ phải vừa phải hầu tòa vừa vận động tranh cử. Đây có thể sẽ là một sự bất tiện đối với ông Trump.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng cựu Tổng thống Trump đã biến điều bất lợi này thành cơ hội có một không hai: Đặt các phiên tòa vào trung tâm chiến lược tranh cử, theo tờ The Wall Street Journal. Ông Trump hy vọng sẽ tận dụng các phiên tòa để tăng lợi thế cho mình bằng cách khuấy động những người ủng hộ, tăng cường gây quỹ và coi mình là nạn nhân, theo The Wall Street Journal. Đội tranh cử của ông Trump đã vạch ra chiến lược trong nhiều tháng và ông đã áp dụng nó vào thực tế. Theo đó, ông Trump đã biến những lần đến và đi khỏi phòng xử án thành những màn thể hiện trên truyền hình, cũng như tranh thủ nói chuyện với báo giới và tố cáo đối thủ “đàn áp chính trị”. Cựu tổng thống Trump cũng đã thể thực hiện các cuộc vận động qua video hoặc điện thoại, và tiếp tục tung ra các video nói chuyện về chính sách. Ông Trump cũng dùng mạng xã hội Truth Social của mình mọi lúc để phát đi thông điệp liên tục.

Một hình ảnh ngược lại, đối thủ của mình là TT Biden thích viễn cảnh tương phản là ông Trump ngồi ở phòng xử án trong khi ung dung đến thăm các bang chiến trường và gây quỹ. Người phát ngôn chiến dịch tranh cử của ông Biden - bà Ammar Moussa nói rằng: “Chúng tôi sẽ để ông Donald Trump tập trung vào các vấn đề của riêng ông ấy. Chiến dịch của chúng tôi tập trung vào người dân Mỹ và giành được phiếu bầu của họ vào tháng 11 này”. Đối nghịch lại người phát ngôn chiến dịch của ông Trump - bà Karoline Leavitt dự đoán rằng phiên tòa xét xử ông Trump sẽ giúp ông chống lại ông Biden: “Toàn bộ chiến lược của ông Joe Biden và đảng Dân chủ để đánh bại Tổng thống Trump là 'cột chặt' ông ấy vào phòng xử án…Ông Trump sẽ tiếp tục đấu tranh cho sự thật và chia sẻ thông điệp chiến thắng của mình trên con đường tranh cử” - bà Leavitt nói.

Trong khi đó tác động bên ngoài cũng cái nhìn khác như cuộc thăm viếng dinh thự riêng cựu TT Trump tại vào tối  ngày 8-3 năm 2024 của Thủ tướng Hungary Viktor Orban tại dinh thự Mar-a-Lago ở bang Florida hơn một giờ đồng hồ. TT Biden khó chịu mặc dù theo nguồn tin cuộc gặp gỡ chỉ là một cuộc tiếp xúc thân mật. TT Biden đã tuyên bố sự kiện và đánh giá Thủ tướng Hungary Orban, người không nghĩ nền dân chủ là hiệu quả và đang tìm kiếm chế độ độc tài", ông Biden nói với những người ủng hộ trong một cuộc vận động tranh cử ở bang Pennsylvania cùng thời gian nói trên.Tổng thống Mỹ nói thêm: "Tôi nhìn thấy một tương lai mà ở đó chúng ta bảo vệ chứ không phải làm suy giảm nền dân chủ".

Và gần nhất là cuộc gặp riêng ở toà tháp Trump Tower (New York, Mỹ) tối 17/4, trong thời gian hầu tòa của ông Trump. Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda và cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine, tình hình Trung Đông và những nỗ lực của Ba Lan trong việc thúc đẩy chi tiêu quốc phòng của các thành viên NATO. Chuyến thăm của Tổng thống Duda diễn ra một tuần sau khi ông Trump gặp Ngoại trưởng Anh David Cameron tại dinh thự của ông ở Florida. Trước đó vào tháng 2, ông Trump gặp Tổng thống Argentina Javier Milei. Tất cả các cuộc gặp gỡ này đều có ý nghĩa riêng và không ít nhiều ảnh hưởng tinh thần cử tri đối với cựu TT Trump về mặt quốc tế!

Cuộc bầu cử ngày càng đến gần. Thời gian tòa án New York có kết tội ông Trump hay không cũng không còn bao xa. Phán quyết chung cuộc của quan tòa sẽ tác động đến tâm lý người dân Mỹ và kết quả bầu cử năm 2024. Đất nước Hoa Kỳ ngày càng chia rẽ hơn bao giờ!