Phiên tòa “xét xử người yêu nước”
Thái Hóa Lộc
“Tội duy nhất mà tôi phạm phải là cương quyết bảo vệ quốc gia của chúng ta.”.
Trên đây là lời nói trong bài diễn văn của cựu TT Donald Trump từ phòng khiêu vũ của khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago tại Palm Beach vào tối 04/04, sau khi từ phiên tòa ở Manhattan trở về, trước sự cổ vũ của khoảng 500 tham dự…
Trong suốt những ngày gần đây, người Mỹ và cả thế giới đang dõi theo những diễn biến mới nhất từ khi biết được biết cựu Tổng thống Donald Trump sẽ tới New York để trình diện trước tòa, trong một phiên tòa chưa từng có tiền lệ.
Sau khi đáp máy bay riêng từ Florida đến New York, ông Trump đã xuất hiện tại tháp Trump ở quận Manhattan thuộc TP.New York, nơi có cảnh sát, phóng viên và một số người ủng hộ ông đứng chờ. Chuyến trở lại Manhattan lần này trở nên đặc biệt hơn bao giờ hết, bởi ông Trump phải trình diện ở Tòa Hình sự Manhattan để nghe bản cáo trạng liên quan cáo buộc che giấu khoản tiền bịt miệng 130.000 USD trả cho diễn viên phim khiêu dâm Stormy Daniels trước cuộc bầu cử năm 2016. Phiên trình diện kín diễn ra vào lúc 2 giờ 15 phút chiều ngày 4 tháng 4 năm 2023 tại New York. Cùng ngày, thứ Ba (04/04), Tòa phúc thẩm Địa hạt thứ Chín đã ra lệnh cho nữ diễn viên phim người lớn Stormy Daniels bồi thường cho cựu Tổng thống (TT) Donald Trump gần 122,000 USD phí pháp lý, xuất phát từ một vụ kiện hồi năm 2018 mà bà đã đệ trình kiện ông Trump tội phỉ báng nhưng sau đó đã bị bác bỏ. Vụ kiện dân sự này khác với bản cáo trạng chưa từng có gồm 34 tội danh cáo buộc TT Trump làm sai lệch hồ sơ kinh doanh. TT Trump không nhận tội trước các cáo buộc tại tòa án Manhattan. Hai vụ kiện, mặc dù riêng biệt nhưng đều liên quan đến bà Daniels, người mà vào năm 2016 đã được trả 130,000 USD để ký một thỏa thuận không tiết lộ thông tin (NDA) trước cuộc bầu cử tổng thống để bà không nói về vụ việc được cho là tình một đêm với ông Trump hồi năm 2006. Thỏa thuận không tiết lộ thông tin này đã được luật sư lúc bấy giờ của ông Trump là ông Michael Cohen thực hiện.
Tại tòa, cáo buộc cụ thể trong bản cáo trạng do một bồi thẩm đoàn gồm 23 người đưa ra được công bố và để ông Trump có cơ hội bào chữa, theo Reuters. Luật sư của ông Trump cho hay cựu TT Trump đã quyết định không nhận tội khi phải đối mặt với 34 trọng tội vì làm sai lệch hồ sơ kinh doanh. Không có cáo buộc nào mang tội nhẹ. Ông Trump và những người ủng hộ ông và ngày cả cuộc thăm dò trên cơ quan truyền thông CNN thuộc phe thiên tả cũng ghi nhận 76% của sự việc có động cơ chính trị, trong khi một bản cáo trạng hoặc thậm chí là một bản án cũng không thể cản trở ông tranh cử tổng thống trong cuộc đua năm 2024…
Thật vậy, không có nhiều đòi hỏi đề ra đối với một người muốn làm tổng thống Mỹ như ông Trump. Theo Hiến pháp Hoa Kỳ, bất kỳ ai ít nhất 35 tuổi, là công dân sinh ra tại Hoa Kỳ và cư trú tại Hoa Kỳ trong ít nhất 14 năm đều đủ điều kiện để được bầu làm tổng thống. Bởi vì Hiến pháp không đề cập đến hồ sơ tội phạm, một người bị truy tố hoặc bị kết án trọng tội sẽ không bị cấm đảm nhận vai trò tổng thống miễn là họ đáp ứng các yêu cầu khác. Các điều kiện để làm tổng thống đã được ghi trong Hiến pháp Hoa Kỳ, Quốc hội không thể bổ sung thêm các hạn chế mà không tu chính Hiến pháp. Tu chính hiến pháp không phải là một chuyện dễ dàng, không chỉ đòi hỏi phải có đa số phiếu 2/3 ở cả Hạ viện và Thượng viện, mà còn phải được 3/4 các cơ quan lập pháp tiểu bang của cả nước phê chuẩn.
Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ nghiêm cấm bất kỳ ai tham gia vào cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn chống lại Hoa Kỳ nắm giữ chức vụ công. Điều khoản này được viết sau cuộc Nội chiến Hoa Kỳ và không đề cập đến các tội khác.
Không có tổng thống Mỹ nào bị kết án trọng tội. Tổng thống Richard Nixon bị coi là đồng phạm không bị truy tố vào năm 1974 vì vai trò của ông trong vụ bê bối Watergate nhưng chưa bao giờ bị buộc tội. Ông từ chức trước khi thủ tục luận tội bắt đầu và sau đó được Tổng thống Gerald Ford ân xá. Tổng thống Andrew Johnson, Bill Clinton và Donald Trump đều đã bị Hạ viện Hoa Kỳ luận tội nhưng được Thượng viện tha bổng. Các bản luận tội không phải là cáo buộc hình sự.
Nước Mỹ đang chờ đợi xem liệu ông Trump có bị bắt sau phiên trình diện và liệu có biểu tình lớn hay hành động bạo lực nào sẽ xảy ra hay không. Giới hữu trách ở New York cũng đã chuẩn bị để ứng phó với nguy cơ an ninh liên quan vụ việc và mọi sự việc đã diễn tiến xô xát lớn đáng tiếc đã không xảy ra cho đến khi cựu TT Trump trở về lại Florida.
Trong lúc đó, khi được hỏi về những cáo buộc và hình phạt mà ông Trump có thể sẽ phải chịu, bà Kim Wehle, từng làm việc trong Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ và hiện là giáo sư luật tại Đại học Baltimore (Mỹ) nhận định khả năng đó không xảy ra sớm và có rất nhiều trở ngại. Các chuyên gia pháp lý cho rằng điều quan trọng để dẫn tới một phiên tòa xét xử là ảnh hưởng liên quan đến bằng chứng do các công tố viên đưa ra.
Ngoài ra, bồi thẩm đoàn là nhân tố quan trọng, theo giáo sư luật Michael Gerhardt tại Đại học Bắc Carolina (Mỹ). Tại Manhattan, nơi ông Trump chỉ giành được 12% phiếu bầu trong cuộc bầu cử năm 2020, có thể khó tìm được những bồi thẩm viên chưa từng có quan điểm tiêu cực về ông ấy, theo cựu công tố viên Matthew Galluzzo. Ông dự đoán các luật sư bào chữa sẽ lập luận rằng ông Trump không thể có được phiên tòa xét xử công bằng ở Manhattan và sẽ thúc đẩy phiên tòa được chuyển đến một nơi khác. Ông Galluzzo cho hay hầu hết các vụ án tương tự có thể sẽ mất một năm để tiến tới xét xử, và dự đoán chiến lược của ông Trump sẽ trì hoãn quá trình đó càng lâu càng tốt...
Đến nay, Tổng thống Joe Biden vẫn chưa đưa ra những bình luận chính thức về vụ ông Trump bị truy tố. Khi được một phóng viên ngày 3.4 hỏi liệu ông có tin vào hệ thống pháp lý Mỹ vào lúc này hay không, ông Biden chỉ trả lời "có", theo tờ The Los Angeles Times. Giới phân tích chính trị cho rằng ông Biden vẫn đang duy trì chiến lược "im lặng là vàng". Trong khi đó, nhiều chính trị gia cả ở đảng Cộng hòa và Dân chủ đều đã lên tiếng.
Tin tức về bản cáo trạng lịch sử hôm 30/03 đã khiến giới truyền thông dậy sóng nhiều ngày, với cao điểm là hôm thứ Ba (04/04) khi đưa tin về việc đoàn xe hộ tống ông Trump đang trên đường đi tự nguyện trình diện tại văn phòng Biện lý Quận New York Alvin Bragg và nghe các cáo buộc đối với ông tại Tòa án New York. Đối với một tổng thống phải đối mặt với cuộc đàn hặc lần thứ hai chưa từng có tiền lệ — cuộc điều tra kéo dài hàng năm về cáo buộc thông đồng với Nga và cuộc đột kích vào tư dinh của ông — bản cáo trạng ở Manhattan là diễn biến mới nhất, kịch tính nhất trong những gì ông và những người ủng hộ ông xem là sự vũ khí hóa của chính phủ nhằm vào một đối thủ chính trị.
Biện lý Bragg — một thành viên Đảng Dân Chủ đưa ra các cáo buộc đối với ông Trump đều trích dẫn cùng một đạo luật: 175.10 của tiểu bang New York về làm sai lệch hồ sơ kinh doanh ở cấp độ một. Mỗi tội danh trong số 34 tội danh kể trên đều liên quan đến giấy tờ về các khoản thanh toán mà một tổ chức của ông Trump đã thực hiện cho ông Cohen, bao gồm các mục nhập tu kinh doanh, hóa đơn, và chi phiếu.
Trong một cuộc họp báo sau phiên điều trần buộc tội, ông Bragg cáo buộc rằng ông Trump đã làm sai lệch hồ sơ kinh doanh với ý định che đậy các hành vi phạm tội cấp tiểu bang và liên bang liên quan đến các khoản đóng góp cho chiến dịch tranh cử. Theo ông Bragg, những tội danh bị cáo buộc đó bao gồm các khoản thanh toán cho bà Daniels và bà Karen McDougal, một người mẫu đã nhận được khoản thanh toán từ nhà xuất bản National Enquirer để có quyền đối với câu chuyện của bà về mối quan hệ bị cáo buộc là ngoại tình với ông Trump. “Theo luật tiểu bang New York, việc làm giả hồ sơ kinh doanh với ý định lừa đảo và ý định che giấu một hành vi phạm tội khác là một trọng tội. Đó chính xác là nội dung của vụ án này, 34 tuyên bố sai được đưa ra để che đậy các hành vi phạm tội khác,” ông Bragg nói tại cuộc họp báo. “Đây là những trọng tội ở tiểu bang New York, bất kể ông là ai.
Trao đổi với các phóng viên bên ngoài tòa án, các luật sư của ông Trump cho biết vụ việc này là chưa từng có tiền lệ không chỉ bởi nó liên quan đến một cựu tổng thống mà còn vì những lý do khác. Ông Joe Tacopina, một trong ba luật sư đại diện cho ông Trump tham dự phiên điều trần, cho biết.
Thẩm phán Juan Merchan không ấn định ngày xét xử. Các công tố viên yêu cầu phiên tòa diễn ra vào tháng 01/2024 và các luật sư của ông Trump yêu cầu vào tháng 04/2024. Văn phòng của ông Bragg sẽ có 65 ngày để nộp tài liệu bằng chứng. Bên bào chữa sẽ có thời hạn đến ngày 08/08 để nộp tất cả các kiến nghị trước khi xét xử .
Kể từ sau khi ông Trump rời Tòa Bạch Ốc đầu năm 2021, đây là một trong số rất ít dịp ông thu hút được quan tâm mạnh mẽ như vậy từ giới truyền thông Mỹ.
Cựu tổng thống Trump được cho là đã nói với các phụ tá rằng ông không muốn né tránh máy quay và sẵn sàng đi ngang qua đám đông phóng viên ảnh, cảnh sát và người dân tập trung trước tòa án ở New York để tạo ra một "cảnh tượng đặc biệt".
Theo Jo Adetunji, bình luận viên kỳ cựu của Conversation trụ sở ở Anh cho rằng "Quãng đường cảnh sát hộ tống một cá nhân tới tòa thường được coi là hình phạt, ở đó bị can phải đối diện trực tiếp với công chúng. Nhưng ông Trump là bậc thầy truyền thông và đã biết cách tận dụng điều này để tạo lợi thế cho mình. Ông ấy muốn và đủ khả năng xoay chuyển sự kiện theo hướng kịch tính hóa. Cựu tổng thống Trump và đội ngũ của ông kỳ vọng làn sóng ủng hộ này sẽ tiếp tục được thúc đẩy sau ngày 4/4, khi các thủ tục tại tòa án hoàn thành, ảnh lưu hồ sơ được lan truyền và ông có bài phát biểu từ Mar-a-Lago…
Trong bài diễn văn của mình, ông Trump đã khẳng định bản thân vô tội, nói rằng ông Bragg “không có cơ sở pháp lý” để buộc tội ông.
“Hóa ra, tất cả những ai đã xem xét vụ án này, bao gồm cả các thành viên Đảng Cộng Hòa trên danh nghĩa (RINO), và thậm chí cả những thành viên Đảng Dân Chủ trung thành, đều nói rằng không có hành vi phạm tội nào và lẽ ra vụ án này không bao giờ nên được đưa ra xét xử. Lẽ ra không bao giờ được đưa ra.”
“Đó là một sự xúc phạm đối với đất nước của chúng ta,” ông nói thêm, “và thế giới đang cười nhạo chúng ta.”. Ông cũng cáo buộc ông Bragg là một “tên tội phạm” khi nêu lên những rò rỉ về bản cáo trạng này trước thỏa thuận. “Ít nhất, ông ấy nên từ chức,” ông Trump nói. Có lẽ câu nói này đã thu hút sự cổ vũ lớn nhất trong bài diễn văn dài 20 phút của vị cựu tổng thống này. Đảng Cộng Hòa và các nhà phân tích cho rằng hành động truy tố một cựu tổng thống chưa từng có này khiến ông Trump trở thành một nạn nhân và thể hiện một bước ngoặt của đất nước này, nơi hệ thống luật pháp có thể bị vũ khí hóa nhằm vào các đối thủ chính trị. Ông Trump đã lặp lại quan điểm này khi mô tả vụ truy tố của ông Bragg, cùng với một số cuộc điều tra hình sự và dân sự khác nhắm vào ông, là “sự can thiệp bầu cử to lớn ở một quy mô chưa từng thấy trước đây ở đất nước chúng ta.”. Ông nói: “Họ không thể đánh bại chúng ta tại thùng phiếu. Vì vậy, họ cố gắng đánh bại chúng ta thông qua luật pháp.”
Trong bài phát biểu, cựu tổng thống Trump nhắc lại rằng công tố viên Bragg phát lệnh truy tố ông vì động cơ chính trị. Điều này được cho là sẽ khơi dậy tâm lý giận dữ, phẫn nộ cũng như cảm giác bị đàn áp trong nhóm những người ủng hộ trung thành của ông. Chuyên gia đánh giá với hướng đi này, ông Trump dường như muốn biến bản cáo trạng thành một biểu tượng lớn hơn, kết nối bản thân với những người Mỹ bảo thủ, những người cảm thấy bị cô lập hoặc xa lánh vì quan điểm của mình. "Ông Trump thực sự đang tập trung vào cuộc chiến này và muốn đưa một thông điệp đến người dân Mỹ rằng bạn không thể 'làm nước Mỹ vĩ đại trở lại' nếu thiếu ông ấy". Rõ ràng cựu TT Donald Trum chính là tâm điểm của sân khấu chính trị Hoa Kỳ hiện nay!
