Bob Dole, một nhân vật tiếng tăm của đảng Cộng hòa Mỹ, qua đời ở tuổi 98.
Cựu Thượng nghị sĩ Bob Dole chào vĩnh biệt cố Tổng thống George H. W. Bush, trong lễ tang ngày 4 Tháng Mười Hai 2018 tại Washington DC (ảnh: Drew Angerer/Getty Images)
Ông Dole là ứng viên tổng thống năm 1996, khi ông thua Bill Clinton; 20 năm trước đó ông cũng chạy đua cùng Gerald Ford. Song ông dành phần lớn sự nghiệp ở Thượng viện, nơi ông đại diện cho Kansas trong 27 năm, với 11 năm làm lãnh đạo phe Cộng hòa.
Ông viết trong hồi ký One Soldier’s Story: “Đạn cối và súng máy nổ loạn xạ, tôi chẳng biết là gì nữa và cũng bao giờ biết chính xác thứ gì đã xé toạc cơ thể tôi. Tôi giật bắn, mình bị nhấc khỏi mặt đất một chút, xoắn trong không khí, rồi khi ngã xuống thì mặt đập úp xuống đất… Sau đó, tôi kinh hoàng nhận ra tôi không còn có cảm giác từ cổ trở xuống!…”. Ông được tiêm một liều morphine. Người ta dùng máu của ông để đánh dấu chữ “M” trên trán nhằm tránh tiêm liều thứ hai có thể dẫn đến tử vong. Với tình trạng nguy kịch của ông, mọi người đều nghĩ ông hoàn toàn không có hy vọng sống sót. Bob Dole được chuyển đến một điểm an toàn rồi được đưa về Bệnh viện Quân y Winter ở Topeka (Kansas). Ông được băng bột từ cằm đến hông. Ông không thể tự ăn hoặc cầm điếu thuốc và bị nhiễm trùng nặng đến mức phải cắt bỏ một quả thận.
Phải mất ba năm Bob Dole mới hồi phục, sau khi trải qua ít nhất bảy ca phẫu thuật. Trở lại quê nhà Russell (Kansas), Bob Dole tự thiết kế một thiết bị để tập vận động. Người dân thị trấn thương mến đã quyên góp từng xu giúp ông có tiền điều trị. Nhớ lại tấm lòng hảo tâm của láng giềng, Bob Dole luôn rơi nước mắt. Trong lần đầu tiên xuất hiện với Tổng thống Ford ở Russell vào năm 1976, với 10,000 người chen chúc trong khu thương mại trung tâm, Bob Dole cảm ơn người dân thị trấn đã nỗ lực giúp nước Mỹ sau chiến tranh. Đang nói, Bob Dole bật khóc và không thể nói thêm lời nào. Không khí lặng như tờ. Cuối cùng, Tổng thống Ford đứng dậy và vỗ tay. Lúc đó khán giả mới bật dậy cùng hòa nhịp.
Sau chiến tranh, Bob Dole gặp nhà trị liệu Phyllis Holden và kết hôn với bà ba tháng sau, vào năm 1948. Ông trở lại trường đại học. Với sự giúp đỡ của vợ, Bob Dole lấy được bằng cử nhân kép (dual bachelor) và bằng luật vào năm 1952 tại Washburn Municipal University (nay là Đại học Washburn) ở Topeka, Kansas. Năm 1950, những người Cộng hòa ở địa phương Russell tiếp cận ông với đề nghị ông tranh cử vào Cơ quan lập pháp bang Kansas. Với hình ảnh là người hùng chiến tranh, việc Bob Dole tranh cử chắc chắn gặp thuận lợi – theo tính toán của phe Cộng hòa. Tuy nhiên, thời điểm đó, Bob Dole chưa chọn đảng phái và chưa muốn làm chính trị. Bố mẹ ông theo Dân chủ. Tuy nhiên, cuối cùng, Bob Dole chọn Cộng hòa, sau khi được thuyết phục rằng hầu hết cử tri Kansas đều thích Cộng hòa. Sau thời gian làm việc trong Cơ quan Lập pháp Tiểu bang, năm 1960, Bob Dole giành được một ghế Hạ viện trong Quốc hội và ghế thượng nghị sĩ năm 1968.
Sau khi ứng cử phó tổng thống không thành vào năm 1976, Bob Dole thất bại trong lần đầu tiên tranh cử tổng thống năm 1980. Ông lại thất bại vào năm 1988. Năm 1996, khi tranh cử với Bill Clinton (Bill tái tranh cử), Bob Dole được 40.7% phiếu phổ thông và 159 phiếu đại cử tri; so với 49.2% phiếu phổ thông và 379 phiếu đại cử tri của Clinton (ba ngày trước lễ nhậm chức nhiệm kỳ hai năm 1997, Bill Clinton đã trao Bob Dole Huân chương Tự do Tổng thống).
Những năm cuối đời, Bob Dole thường xuyên chỉ trích đảng Cộng hòa, cho rằng Cộng hòa trở nên quá bảo thủ. Tuy nhiên, ông vẫn trung thành với Cộng hòa. Năm 2016, ông trở thành cựu ứng viên tổng thống thuộc đảng Cộng hòa duy nhất ủng hộ chiến dịch tranh cử của Donald Trump. Trong một cuộc phỏng vấn vào Tháng Bảy 2021 với USA Today, Bob Dole nói rằng ông lấy làm tiếc về sự thất bại của Donald Trump – một đại diện Cộng hòa.
