Cử tri Mỹ sẽ quyết định chiến tranh Ukraine?
Làm thế nào để không sao nhãng thời sự Ukraine trước cuộc vận động tranh cử tổng thống Mỹ 2024 ? Làm thế nào để thuyết phục phe đa số Cộng Hòa ở Hạ Viện Mỹ thông qua gói viện trợ 24 tỷ đô la cho Kiev vào lúc một phần công luận xem chiến tranh UkrainE “ không là một ưu tiên” ? Đó là mục tiêu của hai cuộc họp hôm 21/09/2023, tại Washington giữa tổng thống Volodymyr Zelensky với Tổng thống Joe Biden và với lãnh đạo Quốc Hội lưỡng viện Hoa Kỳ.
Ảnh tư liệu: Tổng thống Mỹ Joe Biden nói chuyện với đồng nhiệm Ukraine Volodymyr Zelensky tại Tòa Bạch Ốc (Washington - Hoa Kỳ) ngày 21/12/2022. AP - Patrick Semansky
Từ tháng 2/2022, khi Nga đưa quân xâm chiếm Ukraine, hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa vẫn đồng lòng bỏ phiếu thông qua các gói viện trợ quân sự cho chính quyền Kiev. Nhưng theo thăm dò của Trung Tâm Nghiên Cứu Pew Research Center, trong vỏn vẹn một năm, số người cho rằng Mỹ “giúp Ukraine quá đáng” đã tăng lên gấp ba lần. Một cuộc thăm dò khác trên đài truyền hình CNN cho thấy phe ủng hộ Mỹ tiếp tục “rót thêm tiền cho một quốc gia châu Âu” nay chỉ còn có 45%.
Có hai lý do giải thích cho sự mệt mỏi đó của công luận Mỹ về hồ sơ Ukraine: Một là, trong mắt người dân bình thường, chiến dịch phản công của Kiev vẫn chưa đủ sức “thuyết phục”. Hai là, theo quan điểm của một số chuyên gia tại Washington, Ukraine đã sai lầm khi mở hai mặt trận cùng lúc, thay vì chỉ tập trung lực lượng vào chiến trường miền Nam để dứt điểm, giành lấy những thắng lợi. Ngay cả những tiếng nói ủng hộ Kiev mạnh mẽ nhất như dân biểu Cộng Hòa Andy Harris, một người có mang dòng máu Ukraine, hồi tháng 8/2023 cũng đã thốt lên rằng ông “không còn tin chắc vào chiến thắng của Kiev” trong cuộc chiến chống Nga.
Giới quan sát ghi nhận, từ khi phải đối mặt với quân xâm lược Nga, đây là lần thứ nhì tổng thống Volodymyr Zelensky đến Hoa Kỳ, nhưng lần này khác với chuyến viếng thăm hồi cuối tháng 12/2022, khi ông được Hạ Viện Mỹ nhiệt liệt chào đón. Cuộc hội đàm chiều nay giữa tổng thống Ukraine với chủ tịch Hạ Viện Kevin McCarthy được báo trước là sẽ “gay go”. Cách nay hai hôm ông McCarthy cho biết nguyên thủ Ukraine “sẽ phải trả lời nhiều câu hỏi, chẳng hạn như Kiev đã làm gì với số tiền được Mỹ viện trợ và theo đuổi chiến thuật nào để giành lấy chiến thắng?”. Washington trở nên “chặt chẽ hơn hẳn” trong các chương trình viện trợ cho Ukraine là bởi vì bản thân Hoa Kỳ đang phải rà soát lại ngân sách của nhà nước liên bang trước các cuộc thảo luận gay gắt ở Hạ Viện về ngân sách cho năm tới.
Trong cuộc họp ở Phòng Bầu Dục tại Tòa Bạch Ốc tối Thứ Năm với tổng thống Mỹ Biden, sứ mệnh của ông Volodymyr Zelensky cũng không dễ. Đến nay, Joe Biden một mực khẳng định Hoa Kỳ sát cánh với Ukraine “cho đến khi nào còn cần”. Phát biểu hôm 19/09/2023 trước Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, ông Biden đã nhắc lại Nga “tưởng rằng thế giới sẽ mệt mỏi và bỏ rơi Ukraine”, nhưng đó là một “sai lầm”. Tuy nhiên, chỉ còn khoảng hơn một năm trước bầu cử, tổng thống Joe Biden đang bước vào cuộc đua với nhiều bất lợi. Trở ngại đầu tiên là tuổi tác của chính ông bắt đầu khiến ngay cả trong hàng ngũ đảng Dân Chủ cũng cho rằng ông không là ứng cử viên “có sức thuyết phục nhất”, “lợi hại nhất” trước bất kỳ một đối thủ nào bên đảng Cộng Hòa.
Bất lợi thứ nhì đối với ông Biden để giữ chìa khóa ạch Ốc thêm một nhiệm kỳ thứ hai là những thành tựu kinh tế của ông từ khi lên cầm quyền không nhiều và một phần cử tri từng ủng hộ ông đã thất vọng. Khó khăn thứ ba là, tương tự như bên đảng Cộng Hòa, đảng cầm quyền cũng phải chiều theo ý dân vào lúc mà nhiều kết quả thăm dò khác nhau đều cho thấy đa số những người được hỏi chủ trương Hoa Kỳ nên ngừng viện trợ thêm cho Ukraine sau khi đã cam kết 73 tỷ đô la viện trợ cho Kiev từ đầu cuộc chiến đến nay.
Trước mỗi mùa bầu cử, các vấn đề an ninh, địa chính trị, hay những đề tài như bảo vệ dân chủ tại một quốc gia xa xôi nào đó không mấy khi là ưu tiên của các cử tri Hoa Kỳ. Là một chính trị gia với hơn 50 năm kinh nghiệm, tổng thống Joe Biden biết rõ điều đó. Hơn nữa, có lẽ bản thân ông Biden cũng bắt đầu mệt mỏi trước thái độ “được đằng chân lân đằng đầu” của Kiev: Trong hơn 1 năm rưỡi qua, Ukraine luôn “đòi được cấp thêm vũ khí” mà đó là những loại vũ khí càng lúc càng lợi hại, kể cả hỏa tiễn tầm xa và chiến đấu cơ hiện đại nhất của Hoa Kỳ. Nguy cơ vũ khí Mỹ bắn vào lãnh thổ Nga khiến Washington bị cuốn vào vòng xoáy chiến tranh là kịch bản mà không một ứng cử viên tổng thống Hoa Kỳ nào muốn xảy ra.
Chính vì vậy mà trước cuộc họp với chủ tịch Thượng và Hạ Viện Mỹ, với các giới chức Ngũ Giác Đài và với tổng thống Joe Biden, ông Volodymyr Zelensky đã tuyên bố trên đài truyền hình Mỹ CNN rằng những nỗ lực của cộng đồng quốc tế giúp Ukraine đang “tiến gần đến đích”. Sau chuyến công du Hoa Kỳ cuối năm 2022, lần này tổng thống Zelensky đối mặt với một thực tế phũ phàng, đó là sự hào phóng của Mỹ chỉ có hạn và quyền lực thực sự ở Washington được đặt trong tay các cử tri Hoa Kỳ, chứ không chỉ ở Tòa Bạch Ốc hay điện Capitol.
