Phương Tây yêu cầu điều tra vụ Belarus chặn máy bay bắt nhà đối lập

Thanh Hà

Trong cuộc họp ngày hôm qua, 26/05/2021, sáu thành viên trong Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc đã ra thông cáo chung lên án chính quyền Belarus của tổng thống Alexandre Loukachenko đã chặn máy bay để bắt một nhà đối lập.

Theo Reuters, thông cáo chung do Hoa Kỳ, Estonia, Pháp, Ireland, Na Uy, Anh Quốc đưa ra đã mạnh mẽ lên án « sự cố vô tiền khoáng hậu và không thể chấp nhận được » của vụ chặn máy bay dân dụng của hãng hàng không RyanAir để bắt nhà báo đối lập Roman Protassevitch và người bạn đồng hành, bà Sofia Sapega. Chủ Nhật vừa qua, cả hai cùng có mặt trên chuyến bay nối liền thủ đô Athens với Vilnius. 

Phương Tây cho rằng hành động của chính quyền Minsk « đe dọa đến an toàn » của hành khách, « đe dọa an toàn trong ngành hàng không », « vi phạm nghiêm trọng luật quốc tế » về hàng không dân dụng khi mà Minsk viện lý do khủng bố để buộc một chuyến bay hàng không dân dụng chuyển hướng. Một hành động mà phương Tây gọi là một vụ « không tặc do một Nhà nước tiến hành ».

Thông cáo chung yêu cầu chính quyền Minsk trả tự do cho nhà báo Protassevitch và kêu gọi tổ chức Tổ Chức Hàng Không Dân Dụng Quốc Tế trực thuộc Liên Hiệp Quốc (ICAO), mở điều tra về vụ chặn máy bay này.

Chiều nay, ICAO, có trụ sở tại Canada, họp khẩn. Tuy nhiên cơ quan này không có quyền ban hành các biện pháp trừng phạt trong trường hợp một thành viên vi phạm các quy định quốc tế về giao thông hàng không.

Về phía tổng thống Alexandre Loukachen, cho tới nay, ông vẫn khẳng định Minsk chỉ « hỗ trợ máy bay đáp xuống trong trường hợp khẩn cấp » và đã hành động một cách « hợp pháp » để bảo vệ các công dân Belarus. Loukachenko phản công tố cáo Paris đóng cửa không phận, cấm một chuyến bay của Belarus nối liền Minsk với Barcelona bay ngang qua không phận của Pháp. Ngay từ tối 24/05, Liên Hiệp Châu Âu đã đóng cửa không phận với các hãng hàng không Belarus đồng thời yêu

Trong cuộc đọ sức với phương Tây, chính quyền Loukachenko nhận được sự yểm trợ quý giá từ phía Nga. Một chuyến bay của hãng hàng không Pháp Air France nối liền Paris với Matxcơva đã bị hủy do phải đợi giấy phép mới của Nga về lộ trình tránh không phận của Belarus.

Về phía điện Kremlin, phát ngôn viên của tổng thống Nga tuyên bố « không có lý do gì để nghi ngờ » lời giải thích của Belarus trong vụ này. Thông tín viên Daniel Vallot từ Matxcơva tường thuật :

« Không có chuyện Kremlin hoài nghi về lời nói của các giới chức Belarus. Chừng nào cuộc điều tra chưa đưa ra những bằng chứng phản bác, thì không thể nghi ngờ giả thuyết là do có báo động bom, máy bay buộc phải chuyển hướng về phía sân bay Minsk. Phát ngôn viên của điện Kremlin, Dmitri Peskov, tuyên bố : Điện Kremlin không thấy có lý do gì mà không tin các lãnh đạo Belarus. Ngược lại, quan chức này chỉ trích các nước phương Tây phán xét và trừng phạt Belarus mà không chờ đợi tìm hiểu sâu hơn.

Ông Peskov nói : « Cần suy nghĩ về tất cả các yếu tố, phải tìm hiểu xem những gì đã xảy ra. Tổng thống Belarus đã tuyên bố là nhận được báo động từ phía Thụy Sĩ là máy bay có gài bom. Hiện thời Nga chưa thấy một lời bác bỏ nào hay một tuyên bố nào từ phía các nước châu Âu. Những quốc gia đó không có thiện chí để tìm hiểu và trước mắt họ phản ứng quá vội vã ».

Nga sẽ không bỏ rơi đồng minh Belarus và bằng chứng rõ rệt nhất là ngày mai, Thứ Sáu, tại Sotchi tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ tiếp đồng nhiệm Alexandre Loukachenko. Bên bờ Hắc Hải, nguyên thủ Belarus sẽ tìm kiếm sự hậu thuẫn của Nga về mặt chính trị. Nhưng không chỉ có thế. Đôi bên có thể đề cập đến cả vế kinh tế, bởi vì khủng hoảng ngoại giao xuất phát từ việc bắt một chuyến bay của RyanAir chuyển hướng chắc chắn sẽ gây ra những tác động nghiêm trọng đối với kinh tế Belarus vốn đã gặp khó khăn ».