Shangri-La 2023: Nga không dự, Mỹ - Trung không gặp nhau
Đối thoại Shangri-La 2023, nơi quy tụ các quan chức quốc phòng và an ninh cấp cao của nhiều nước châu Á, sắp khai mạc với nhiều chú ý dồn về Mỹ và Trung Cộng.
Bộ trưởng Quốc phòng Trung Cộng Lý Thượng Phúc (trái) và người đồng cấp Mỹ Lloyd Austin - Ảnh: AFP
Đối thoại Shangri-La 2023 diễn ra ở Singapore từ ngày 2 đến 4-6.
Năm nay, đoàn Mỹ và Trung Cộng vẫn cử cấp bộ trưởng quốc phòng sang dự. Tuy nhiên, sẽ không có cuộc gặp song phương nào giữa hai bên. Đó là điều khiến thế giới lo lắng.
Với hơn 600 đại biểu đến từ 49 nước, các nhà phân tích đánh giá Đối thoại Shangri-La 2023 là cơ hội tốt để các quan chức quốc phòng, an ninh, nhà thầu quốc phòng gặp gỡ, trao đổi.
Tuy nhiên, tân Bộ trưởng Quốc phòng Trung Cộng Lý Thượng Phúc đã từ chối gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin bên lề sự kiện.
Nói về lý do, phía Trung Cộng đổ lỗi hoàn toàn cho Mỹ. "Một mặt, Mỹ luôn nói rằng họ muốn tăng cường liên lạc, nhưng mặt khác, họ phớt lờ những lo ngại của Trung Cộng và tạo ra những trở ngại, làm xói mòn nghiêm trọng lòng tin lẫn nhau giữa quân đội hai nước", người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Cộng nêu lập luận. Năm ngoái, cũng tại Đối thoại Shangri-La, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Cộng khi đó là Ngụy Phượng Hòa đã lần đầu tiên gặp ông Lloyd Austin.
Cuộc gặp làm dấy lên hy vọng về một cuộc đối thoại quân sự mới giữa hai cường quốc. Tuy nhiên, có rất ít tiến bộ đáng kể trong 12 tháng qua.
Thay vào đó, quan hệ Mỹ và Trung Cộng ngày càng xấu đi. Thậm chí, nó đã xuống mức thấp nhất sau chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ viện Mỹ bấy giờ là bà Nancy Pelosi vào tháng 8-2022.
Ngoài tập trận rầm rộ quanh Đài Loan, Trung Cộng còn thể hiện sự không hài lòng bằng "ba đình chỉ" với Mỹ. Ba kênh liên lạc giữa quân đội Trung Cộng với Mỹ, vốn đóng vai trò như công cụ giúp tránh các tính toán sai lầm, đã bị chấm dứt.
Cho đến nay, các kênh đó vẫn chưa được khôi phục như trước chuyến đi của bà Pelosi dù hai bên đã đồng ý. Chẳng hạn vào tháng 11-2022, khi ông Austin và ông Ngụy gặp nhau lần thứ hai bên lề Hội nghị bộ trưởng quốc phòng ASEAN mở rộng tại Campuchia.
Trong cuộc gặp, hai bên đã Thỏa thuận khôi phục một trong ba kênh bị đình chỉ là cuộc đối thoại giữa Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ (USINDOPACOM) và Bộ tư lệnh Chiến khu Nam bộ Trung Quốc.
Nhưng đến tháng 3-2023, đô đốc John Aquilino, chỉ huy USINDOPACOM, đã cảm thán rằng ngay cả thỏa thuận cấp bộ trưởng cũng không thể nối lại các cuộc đối thoại.
Dẫn chứng trên cho thấy khác biệt giữa Mỹ và Trung Cộng khó lòng giải quyết trong vài cuộc gặp. Tuy nhiên, những cuộc gặp như vậy vẫn luôn nhận được sự hoan nghênh và kỳ vọng từ nhiều nước.
Trong bối cảnh hiện tại, việc bộ trưởng quốc phòng Mỹ và Trung Quốc không gặp nhau thực sự là một tín hiệu đáng lo, theo các nhà quan sát. Bởi lẽ, trong suốt một năm qua, việc Washington và Bắc Kinh không có một kênh liên lạc về quốc phòng đã khiến các nước Đông Nam Á sốt ruột, lo lắng.
Ông James Crabtree - giám đốc điều hành của Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) - tin rằng nhiều bộ trưởng quốc phòng sẽ tìm cách gây áp lực lên cả Trung Cộng và Mỹ trong tuần này. IISS là đơn vị tổ chức Đối thoại Shangri-La thường niên.
Theo ông Crabtree, có thể trong các cuộc gặp riêng với quan chức Mỹ và Trung Cộng, bộ trưởng quốc phòng các nước sẽ bày tỏ quan ngại và thúc giục hai cường quốc hòa giải.
Ông Drew Thompson - nghiên cứu viên cấp cao tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu của Đại học Quốc gia Singapore (NUS) - thì suy đoán việc khước từ gặp bộ trưởng quốc phòng Mỹ rất có thể là quyết định của Chủ tịch Trung Cộng Tập Cận Bình.
Nhà khoa học chính trị Chong Ja Ian của NUS thì lạc quan rằng thiếu một cuộc gặp song phương chính thức không có nghĩa là hai nước sẽ không có liên lạc.
"Tôi chắc chắn rằng họ sẽ đối đầu với nhau trong các phiên họp toàn thể. Sau đó sẽ có những cuộc thảo luận đột phá và có thể là những cuộc trò chuyện không chính thức", ông nói với Hãng tin Reuters.
