Thánh Trương Bửu Diệp (1897 – 1946)

Đức Thánh Cha Phanxico, đã ủy quyền cho Bộ Phong Thánh công bố sắc lệnh hôm 25 tháng 11 năm 2024 dọn đường tuyên Thánh cho nhiều vị Thánh của Giáo Hội Công Giáo, trong đó có “Tôi Tớ Chúa – Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp được Giáo Hộị công nhận là Thánh Tử Đạo và sẽ được Hội Thánh trên toàn thế giới sùng kính”.

Trong phần nói về Cha Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp, sắc lệnh công nhận rằng: “Cuộc tử đạo của Tôi tớ Chúa Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, linh mục Triều, sinh ngày 01 tháng Giêng năm 1897 tại Tân Đức, Việt Nam, đã bị giết vì lòng căm thù Đức Tin ngày 12 tháng 03 năm 1946 tại Tắc Sậy, Việt Nam”.

Hồ sơ Tuyên Thánh cho Cha Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp đã được Hội Đồng Thần Học do Bộ Tuyên Thánh ủy quyền cứu xét và phê duyệt vào ngày 01 tháng 06 năm 2023. Quyết định này được thực hiện sớm hơn nhiều so với sự sắp đặt trước đó.

Ngược dòng thời gian, theo Cha Roland Jacques Dương Hữu Nhân, OMI thì mùa Hè năm 2023, mọi thủ tục cứu xét ở cấp cao nhất để phong Thánh cho vị Linh Mục “chết vì đoàn chiên” Cha Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp đã xong. Lịch trình tuyên Á Thánh cho Cha Phanxico Xavie được tiến rất nhanh. Đúng ra chúng ta cần phải “xếp hàng” theo thứ tự, vì có rất nhiều Tôi Tớ Thiên Chúa đang đợi để được tuyên Á Thánh. . . .

Linh Mục Dương hữu Nhân, trong tư cách Cáo Thỉnh Viên Án Tuyên Thánh Cha Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp cũng đã đến Vatican nhiều lần để trả lời các câu hỏi của Hội Đồng Thần Học, Bộ Tuyên Thánh. Cha Nhân tâm sự rằng, do lời cầu nguyện của mọi người mà những điều Ngài trình bầy ở Bộ Tuyên Thánh cũng thành công như năm 2021 trước Hội Đồng Sử Gia, và đạt như ý sở cầu của hàng triệu con tim yêu mến Cha Phanxico Xavie.

LM Roland Jasques, Cáo thỉnh viên, đang tường trình kết quả Án tuyên thánh cho LM Trương Bửu Diệp tại trụ sở Hội Yểm Trợ Án Tuyên thánh LM TBD, Nam California

Vào giữa tháng 12 năm 2021, Hội Đồng Sử Gia của Giáo Hội đã minh xác Linh Mục Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp bị hạ sát vì Đức Tin – Tử Vì Đạo thay cho đoàn chiên của Ngài vào ngày 12 tháng 03 năm 1946 tại Giáo Xứ Tắc Sậy, Việt Nam. Minh xác của Hội Đồng Sử Gia của Giáo Hội đã đánh dấu bước đầu khó khăn nhất và mở đường cho tiến trình Tuyên Thánh Cha Phanxico Xavie diễn ra nhanh hơn.

Đây là kết quả tiến trình xem xét, điều tra cẩn trọng và độc lập kéo dài nhiều tháng của Hội Đồng Sử Gia gồm nhiều chuyên gia nghiên cứu lịch sử thuộc Giáo Hội Công Giáo. Sau khi các chuyên gia lịch sử nghiên cứu, xem xét các lời khai, hình ảnh minh chứng của mọi giới, được Linh Mục Dương Hữu Nhân đúc kết trong một tập tài liệu điều tra trên 400 trang, đã thực hiện theo đúng qui định trước đó. Tiếp theo là một cuộc “điều trần” được mở ra để các chuyên gia lịch sử và cơ chế liên hệ đến tiến trình Tuyên Thánh Cha Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp được triệu tập đến Roma để nghe vị Cáo Thỉnh Viên chính thức Linh Mục Roland Jacques, Dương Hữu Nhân trình bầy và trả lời chất vấn của Hội Đồng Sử Gia của Giáo Hội.

Bằng vào lập luận trình bầy rõ ràng về các lời khai còn lưu lại trong ký ức dai dẳng nơi tâm khảm của người dân địa phương về các sự kiện liên tục theo thời gian liên quan đến biến cố lịch sử trong đại này xẩy ra vào Mùa Xuân năm 1946, Linh Mục Roland Jacques đã giúp Hội Đồng Sử Gia “dựng lại” cuộc đời và cuộc Tử Đạo của Tôi Tớ Chúa, Cha Phanxico Savie Trương Bửu Diệp.

Lễ giỗ cha Trương Bửu Diệp tại Trung Tâm Công Giáo, giáo phận Orange, California với LM GĐ Phạm Ngọc Hùng, LM Roland Jacques và các linh mục.

Hội Đồng Sử Gia Giáo Hội đi đến kết luận: khi thông tin của các nguồn này được kết hợp với nhau, đã cung cấp một bản trình bầy về toàn diện con người, lý lịch, nguồn gốc gia đình và lai lịch của Tôi Tớ Thiên Chúa – Cha Phanxico Savie. Bản văn tái hiện bối cảnh chính trị-xã hội chống lại Đạo Thiên Chúa một cách quyết liệt, và cung cấp nhiều thông tin về sự tận tâm và hiệu quả trong sứ vụ nơi Linh Mục Phanxico savie Trương Bửu Diệp. Qua đó, lịch sử cho mọi người thấy một Linh Mục quyết tâm hướng dẫn đoàn chiên và những người ngoài đạo về Đức Tin, mang lòng vị tha, quên mình và dũng cảm một cách gương mẫu. Văn bản đồng thời cũng minh chứng rằng, Cha Diệp đã sẵng sàng hy sinh mạng sống mình vì lợi ích tha nhân, vì tình mến Chúa yêu người. Nhờ dó, có thể thấy được giá trị cuối cùng, nơi việc Cha quyết định noi theo gương vị Mục Tử Nhân Lành, không bỏ đoàn chiên trong lúc gian nguy nhất.

Ông Nguyễn văn Liêm, Hội Trưởng Hội Yểm Trợ Án Tuyên Thánh Cha Phanxico Xavie Trương Bữu Diệp giải thích rằng, thông thường, việc phong Thánh cho tín hữu Công Giáo trải qua 4 giai đoan:  Tôi tớ Chúa, Bậc Đáng Kính, Chân Phước hay Á Thanh và Hiển Thánh. Bước sau cùng tuyên xưng Hiển Thánh chỉ là thủ tục của Giáo Luật.

Trong bộ luật hiện hành, thủ tục phong chân phước bắt đầu bằng cuộc điều tra về việc thực hành các nhân đức anh hùng. Trường hợp Cha Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp, ngài đã được Hội Đồng Sử Gia thuộc Giáo Hội xem xét hồ sơ do linh mục cáo thỉnh viên Roland Jacques đúc kết và phúc trình.

Tiếp đến toàn bộ hồ sơ chứng từ được chuyển đến ủy ban các nhà Thần Học gồm các vị Hồng Y, giám Mục vào tháng 12 năm 2021 để cứu xét và phê duyệt.

NƠI AN NGHỈ của cha Thánh Trương Bửu Diệp tại Tắc Sậy, Bạc Liêu, thuộc giáo phận Cần Thơ

Hội đồng Thần Học, sau một năm rưỡi duyệt xét và mọi thắc mắc, nghi vấn và được giải đáp thỏa đáng qua các cuộc điều trần của linh mục Roland Jacques, đã chấp thuận vào ngày 1 tháng 6 năm 2023, và chuyển hồ sơ lên Thượng Hội Đồng của Bộ Phong Thánh để trình lên Vị thẩm quyền tối cao của Giáo Hội, Đức Thánh cha Phanxicô.

Ngày 25 tháng 11 năm 2025 Đức Thánh Cha Phanxicô tuyên bố Tôi Tớ Chúa Linh Mục Phanxicô Xavie Trương Bửu Diệp đã chết Vì Đạo. Khi Đức Thánh Cha tuyên bố Cha Trương Bửu Diệp là Vị Tử Đạo thì đương nhiên là Vị Đáng Kính và chuẩn bị phong lên bậc Chân Phước , tức là Á Thánh ngay, không phải qua giai đoạn ở Bậc Đáng Kính như các Vị Thánh Hiển Tu.

Trường hợp Cha Phanxico Xavie Trương Bửu Diệp được hàng triệu người trong, ngoài Công Giáo tôn kính từ 78 năm qua, thì dù Ngài chỉ được phong Thánh vào ngày 25 tháng 11 năm 2024 theo thủ tục thông thường, nhưng trong tâm hồn những ai từng ngưỡng mộ Ngài trên một phần ba Thế Kỷ, Ngài cũng đã được tôn kính như là vị Hiển Thánh rồi.

Trần Nguyên Thao