VN có lo ngại khi Trung Cộng ra luật mới về Biển Đông?
Mỹ Hằng (BBC News Tiếng Việt)
Lực lượng hải cảnh Trung Cộng
Hôm 1/9, Trung Cộng chính thức áp dụng Luật An toàn Hàng hải sửa đổi. Theo luật này, Trung Cộng yêu cầu các tàu nước ngoài "báo cáo thông tin chi tiết" khi đi vào vùng biển mà nước này tuyên bố là 'lãnh hải' của mình.
Các loại tàu phải báo cáo gồm: tàu lặn, tàu hạt nhân; tàu chở vật liệu phóng xạ, tàu chở dầu, hóa chất, khí hóa lỏng và các chất độc hại khác, cũng như các tàu bị coi là mối đe dọa đối với an toàn giao thông hàng hải Trung Cộng.
TS Nguyễn Thành Trung, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (ISCS) bình luận với BBC News Tiếng Việt từ Sài Gòn hôm 1/9 rằng "đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và chủ quyền của Việt Nam", trong khi Việt Nam 'phản ứng chậm'.
Vi phạm luật quốc tế và 'mơ hồ'
Theo các chuyên gia, các yêu cầu về báo cáo như vậy từ lâu đã được tranh luận, nhằm cân bằng giữa đảm bảo an ninh trên biển và đảm bảo quyền tự do hàng hải của các quốc gia ven biển.
Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) đã tìm cách kết nối hai mối quan tâm này bằng cách đưa ra quy định về 'chế độ đi lại vô hại' trong lãnh hải của các quốc gia ven biển, tạo ra một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của luật biển hiện đại, theo The Interpreter.
Theo TS Nguyễn Thành Trung, Trung Cộng cũng vi phạm nghiêm trọng luật quốc tế khi tuyên bố lãnh hải của mình lên tới 80% Biển Đông, bao gồm cả vùng biển Hoa Đông và Biển Đông, ôm trọn quần đảo Hoàng Sa- Trường Sa.
Trong khi theo quy định quốc tế, vùng lãnh hải là vùng biển rộng 12 hải lý tiếp giáp với đường cơ sở của các quốc gia ven biển, và không áp dụng đối với các đảo của các quốc gia không phải quần đảo. Và Trung Cộng không phải là quốc gia quần đảo. Luật này cũng mơ hồ khi Trung Cộng không nói rõ tàu nào sẽ bị liệt vào dạng 'đe dọa đối với an toàn giao thông hàng hải' của nước này. Hiện chưa thấy Việt Nam lên tiếng chính thức về luật này của Trung Cộng. TS Trung cho hay điều này khiến ông thấy 'ngạc nhiên'.
"Tôi đang đợi một công bố chính thức, cụ thể của Bộ Ngoại giao Việt Nam. Việc này giống với sự kiện Đá Ba Đầu vừa rồi, Việt Nam cũng lên tiếng phản đối chậm. Có lẽ Việt Nam hơi cẩn thận quá," ông Trung nói với BBC.
Việc Trung Cộng áp dụng luật này ngay sau khi Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris tới châu Á, trong đó có Việt Nam, theo TS Trung, có thể không phải là ý định của Trung Cộng. Ông nói: "Ông Tập Cận Bình ký luật này vào tháng Tư, tới nay mới áp dụng chính thức. Tôi cho rằng có chuyến thăm của bà Harris hay không thì họ vẫn đưa ra luật này.
"Tình hình Biển Đông căng thẳng theo chiều tịnh tiến. Trung Cộng làm từ từ, nhưng thay đổi nhỏ này cho thấy Trung Cộng sẽ không từ bỏ kế hoạch lớn hơn của họ là độc chiếm Biển Đông, bất chấp các quốc gia khác." Tuy nhiên, TS Trung cảnh báo này việc này cũng sẽ có nguy cơ gây ra các căng thẳng mới trong khu vực.
Nhà nghiên cứu Hoàng Việt nói với BBC thời điểm Trung Cộng đang sửa luật này rằng đây là "một vấn đề rất nghiêm trọng, có thể dẫn đến xung đột quân sự trong khu vực, trên Biển Đông. Nhưng dường như ít được quan tâm đúng mức."
Ông Hoàng Việt cho rằng Trung Cộng muốn dùng các luật như vậy để làm bình phong nhằm đạt được các mục đích chính trị và kinh tế, buộc các quốc gia bị bắt nạt phải nhượng bộ.
Trước hết Trung Cộng sẽ thăm dò phản ứng của các nước bằng cách tăng cường các vụ va chạm trong vùng đặc quyền kinh tế của các nước, chẳng hạn như vụ bắn tàu cá Việt Nam vừa qua. Nếu các nước không đồng lòng lên tiếng phản đối mạnh mẽ và kịp thời, Trung Cộng sẽ đi các bước tiếp theo.
