“Cái khó bó cái khôn”
Thái Hóa Lộc
Trong những ngày gần đây, kế hoạch của Tổng thống Donald Trump về "đợt cắt giảm chi tiêu lớn nhất trong lịch sử từ Bộ Hiệu quả của tỷ phú Elon Musk đã làm chấn động dư luận Hoa Kỳ nói riêng và cả thế giới nói chung; đặc biệt liên quan đến cơ quan viện trợ Quốc tế Hoa Kỳ Usaid. Hiện tượng đang xảy ra là hỏa mù gây nhiều tranh cãi giữa phe ủng hộ và chống đối.Nhìn chung sự thay đổi này sẽ vô cùng khó khăn như một cuộc cách mạng thay da đổi thịt toàn diện nội lực của quốc gia siêu cường nhất địa cầu mà Tổng thống Trump và tỷ phủ Elon Musk đang tìm mọi cách để thực hiện cho bằng được trong nỗ lực qua câu tục ngữ Việt nam: “Cái khó bó cái khôn”.
Qua cuộc thăm dò mà CBS News/YouGov vừa công bố, hơn một nửa số người trưởng thành ở Mỹ ủng hộ công việc mà Tổng thống Donald Trump đang làm trong tháng đầu tiên nhậm chức. Cuộc thăm dò được tiến hành từ ngày 5-7/2 cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông Trump đạt 53%. Cuộc thăm dò được tiến hành với 2.175 người trưởng thành, có biên độ sai số 2,5 điểm. Có nghĩa là ông Trump được sự ủng hộ của dân chúng Hoa Kỳ và trong cuộc phỏng vấn phóng viên Bret Baier của Fox News trước thềm sự kiện Siêu cúp Bóng bầu dục Mỹ (Super Bowl lần thứ 59) tại New Orleans, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi ông Elon Musk là một người 'tuyệt vời'.
Trong cuộc phỏng vấn, phóng viên Bret Baier nhận định rằng tỉ phú Elon Musk đã làm gián đoạn hoạt động của các cơ quan liên bang như USAID và Bộ Tài chính khi thực hiện các biện pháp cắt giảm chi tiêu chính phủ. Những hành động này đã dẫn đến hàng loạt vụ kiện tụng và khiến nhiều công chức bị sa thải. Tuy nhiên, ông Trump đã ám chỉ rằng Bộ Hiệu Quả của ông Musk đang thực hiện theo ý muốn của ông: "Tôi đã bảo ông ấy làm thế". “Tôi bảo ông ấy hãy đi kiểm tra Usaid, Bộ Giáo dục, quân đội và chúng ta sẽ tìm thấy hàng trăm tỉ USD gian lận", ông Trump nói thêm. Có thể thấy, ông Trump bày tỏ sự ủng hộ hoàn toàn dành cho tỉ phú Elon Musk, bỏ qua các khiêu khích về quyền lực gia tăng của vị tỉ phú này trên chính trường.
Trước đó, ngày 7-2, bìa số mới nhất của tạp chí Time (Mỹ) đã đăng ảnh tỉ phú Elon Musk ngồi sau chiếc bàn Kiên định (Resolute desk) quyền lực của tổng thống Mỹ trong Phòng Bầu dục. Đây là một hình thức có vẻ nhằm chọc giận Tổng thống Mỹ Donald Trump và gây ra rất nhiều tranh cãi trong dư luận.
Tuy nhiên với sự ủng hộ của ông Trump, tỉ phú Musk và Bộ Hiệu Quả đang tiếp tục cắt giảm mạnh nguồn tài trợ và nhân lực của chính phủ. Đồng thời, tỷ phú Elon Musk và Bộ Hiệu quả chính phủ (DOGE) được cho là đang sở hữu quyền truy cập rộng rãi vào hệ thống dữ liệu của Mỹ. Hiện, một số vụ kiện chống lại Tổng thống Donald Trump đang diễn ra, với cáo buộc ông Elon Musk đã truy cập vào dữ liệu cá nhân nhạy cảm lưu trữ tại Bộ Tài chính Mỹ.
Thượng nghị sĩ John Kennedy của Louisiana là người ủng hộ những gì của tỷ phú thực hiện và xác nhận những gì ông Trump đang cố gắng để đạt được là một trong những vấn đề mà ông ấy tranh cử, ông ấy đã nói gần như mỗi ngày. Ông ấy nói: "Nếu các bạn bầu tôi làm Tổng thống, tôi sẽ xem xét toàn bộ ngân sách và rà soát tất cả các khoản chi tiêu từng dòng một.". Ông ấy đã ký một sắc lệnh hành pháp và bổ nhiệm Elon Musk. Một số người thích Musk, một số người thì không, nhưng ông ấy không phải là một kẻ ngốc. Ông ấy là một doanh nhân rất thành công. Ông ấy có quyền truy cập vào các thông tin an ninh tối mật. Tổng thống Trump đã ban hành một sắc lệnh hành pháp và nói với ông Musk:
"Thưa ông Musk, tôi muốn ông làm cho tôi những gì mà tôi đã hứa trong chiến dịch tranh cử. Tôi muốn ông rà soát từng khoản chi tiêu, từng dòng một."
Bây giờ, tôi xin hỏi một câu: Làm sao mà ông có thể rà soát chi tiêu mà không thực sự xem xét các khoản chi tiêu? Làm sao mà ông có thể kiểm toán các khoản chi tiêu của một cơ quan mà không thực sự kiểm tra cơ quan đó?
Đó là lý do tôi nói rằng "lẽ thường đã trở thành bất hợp pháp ở Washington D.C." Và đó chính là những gì ông Musk đang làm. Ông ấy đã tập hợp một đội ngũ xuất sắc, và họ đang xem xét từng khoản chi tiêu, từng mục ngân sách. Nhiều người đã có những bài phát biểu rất hùng hồn. Họ nói rằng sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump là vi hiến. Họ cáo buộc ông Musk có xung đột lợi ích. Họ thậm chí còn bảo rằng ông Musk đang ngồi đó, ghi chép từng số an sinh xã hội của mọi người để trục lợi cá nhân nhưng không một ai trong số những người g không đồng ý với Tổng thống Trump hay Elon Musk nói về những gì ông Musk đã phát hiện ra. Họ không muốn nói về chuyện đó. Họ không muốn nói về sự lãng phí tiền thuế của dân mà ông Musk đã tìm ra. Nhưng tôi nói thật với các vị, ai quan tâm đến điều đó? Người dân Mỹ! Những người dân Mỹ mỗi ngày phải đi làm, phải trả thuế, phải chăm lo cho con cái, cố gắng tiết kiệm cho tuổi già. Và các vị biết ông Musk đã tìm ra điều gì không?
Ông ấy phát hiện rằng tiền thuế của người Mỹ đang được gửi đến Afghanistan, Yemen và Syria. Tôi không hề biết điều đó! Và tôi chắc rằng nhiều người Mỹ cũng không hề biết.
USAID có 10.000 nhân viên. Và mỗi năm, họ phân phát 40 tỷ USD tiền viện trợ. Tôi không nói rằng tất cả số tiền đó đều bị lãng phí, nhưng tôi tin rằng một phần rất lớn trong đó đang bị lãng phí. Ông Musk còn phát hiện rằng USAID đã tài trợ:
• Xe điện ở Việt Nam bằng tiền thuế của người Mỹ.
• Một phòng khám chuyển giới ở Ấn Độ.
• 1,5 triệu USD cho một nhóm LGBTQ ở Serbia.
Và đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm! Tôi gọi đó là "chi tiêu bệnh hoạn". Bây giờ, tôi không nói rằng tất cả các khoản chi của USAID đều là lãng phí. Nhưng tôi nói rằng rất nhiều trong số đó là lãng phí. Một số tiền khổng lồ… Làm sao các vị có thể ủng hộ chi tiêu bệnh hoạn này?
Những điều của Thượng Nghị Sĩ Kennedy đã nói lên một phần sự thật với những con số có thật được kiểm chứng. Nhưng sự kiện sẽ không được giải quyết như chúng ta biết hiện tại “cái khó bó cái khôn” mà Tổng thống Trump đang đối mặt hơn 20 vụ kiện tụng cùng các phán quyết bất lợi từ thẩm phán liên bang. Các thẩm phán đã chặn sắc lệnh về "bãi bỏ chính sách sinh ở Mỹ là công dân Mỹ", tạm hoãn chương trình sa thải công chức hàng loạt hay đóng băng viện trợ. Cuối tuần trước, thẩm phán liên bang Paul Engelmayer cấm Ban Hiệu Quả Chính phủ (DOGE), do Elon Musk lãnh đạo, tiếp cận dữ liệu nhạy cảm trong hệ thống quản lý ngân sách của Bộ Tài chính Mỹ.
Do tòa chưa xử xong các vụ kiện, đây chưa phải phán quyết cuối cùng, nên tác động của chúng chưa thực sự rõ ràng. Một cuộc khủng hoảng hiến pháp nghiêm trọng sẽ xuất hiện nếu tòa án ra phán quyết buộc Tổng thống Trump phải chấm dứt một sắc lệnh hoặc chính sách, nhưng nếu Tổng thống từ chối tuân thủ.
Khi đó, nước Mỹ sẽ đứng trước cuộc đối đầu giữa hai nhánh quyền lực và không thể giải quyết theo hệ thống, theo Dan Urman, giáo sư luật Đại học Northeastern, bang Massachusetts. Theo hiến pháp Mỹ, nhánh tư pháp, với đại diện là các thẩm phán, kiểm soát nhánh hành pháp bằng cách tuyên bố một hành động hành pháp là vi hiến, cũng như có quyền vô hiệu hóa luật và các động thái của tổng thống, như sắc lệnh, chỉ thị hành pháp. Trong lịch sử Mỹ, các tổng thống chỉ có thể khiếu nại phán quyết của thẩm phán lên Tòa án Tối cao, chưa từng có ai phớt lờ lệnh tòa…
Sự hỗn loạn thường đang xảy ra của đất nước Hoa Kỳ vào thời điểm lập quốc 250 năm có thể là dịp để hình thành các trật tự mới, các hệ thống mới cùng các mô hình mới. Tổng thống Donald Trump và tỷ phú Elon Musk đang là hai cơn bão khác nhau được đa số người Mỹ ủng hộ: một cơn bão chính trị và một cơn bão công nghệ đang phá vỡ cấu trúc mục nát cũ vượt ra ngoài câu tục ngữ ngàn xưa của Việt nam chúng ta; đó là “Cái khó không còn bó cái khôn nữa”…
