Tưởng nhớ giáo sư Đàm Trung Pháp
Thái Hóa Lộc
Giáo sư Đàm Trung Pháp đã dành cả cuộc đời của mình cho giáo dục từ Việt Nam sang đến Hoa Kỳ 40 năm. Ông chuyên về ngữ học và phương pháp huấn luyện ESL.
Tại Việt Nam, từ 1971-1975: Giám Đốc Trung tâm Sinh ngữ và Giảng sư ngữ học Anh, Đại học Sư Phạm Saigon.
Tại Hoa Kỳ, từ 1976-2012: Hầu hết giảng dạy ở Tiểu bang Texas thuộc hai thành phố San Antonio và Dallas. Ông là giáo sư thực thụ của trường Đại học Texas Woman’s University cũng là ngôi trường cuối cùng cho đến ngày ông về hưu (2012).
Dallas là thành phố gắn liền cuộc sống cá nhân ông từ trong gia đình đến ngoài xã hội. Do đó, lúc về California hưu dưỡng, trái tim của ông vẫn hướng về Dallas, thành phố cũng như tình người đã gắn liền với ông một thời gian dài cùng buồn vui lẫn lộn. Cũng có thể lời dặn dò với người ở lại, Phu nhân của ông là bà Lily Đàm chỉ theo di chúc cử hành tang lễ của ông thật đơn giản về thời gian cũng như nghi thức. Ngay cả cáo phó bình thường như tấm thiệp báo tang cũng giới hạn và tin buồn chỉ quanh quẩn những người thân. Chúng tôi cảm thấy như có điều gì hụt hẫn, mất mát đối với những người đã từng chia sẻ, làm việc với ông. Đối với Giáo sư Đàm Trung Pháp thân xác của ông sẽ trở thành tro bụi nhưng những gì ông bỏ tâm – sức đóng góp cho nền giáo dục và Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Dallas thì không bao giờ nhạt nhòa trong tâm thức của người Việt hải ngoại nói chung và đồng hương Dallas nói riêng. Trong sự suy nghĩ ấy, chúng tôi đã gửi lời chia buồn cùng với đề nghị với Phu nhân Giáo sư Đàm Trung Pháp thông cảm cho Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Dallas tổ chức một buổi lễ truy điệu để mọi người thắp một nén hương cầu nguyện để tưởng nhớ ông:
“Kính thưa Bà,
Chúng tôi nghe được tin Giáo sư Đàm Trung Pháp ra đi lúc 11 giờ tối ngày 2 tháng 12 năm 2021. Cụ Đặng Văn Kính là thân phụ của chị Đặng Kim Dung cho biết theo di chúc của Giáo sư tang lễ sẽ tổ chức trong phạm vi gia đình và cũng không phổ biến cáo phó.
Tuy nhiên sự đóng góp của Giáo sư qua nhiều lãnh vực từ giáo dục đến cộng đồng mà mọi người không thể không nhớ đến. Cộng đồng Dallas sẽ tổ chức một buổi lễ truy điệu để dâng lên nén hương tưởng nhớ…
Kính mong Bà ghi nhận sự kiện này như một tấm lòng hướng về người quá cố.
Xin chân thành chia buồn với Bà và tang quyến.
Nguyện cầu linh hồn Giáo sư Phêrô Đàm Trung Pháp được sớm về hưởng nhan thánh Chúa.
Ông bà Nguyễn văn Tường
Ông bà Thái Hóa Lộc
Chúng tôi vô cùng xúc động nhận lời hồi đáp của Bà Lily Đàm, Phu Nhân của Giáo sư Đàm Trung Pháp nguyên văn như sau:
“Kính thưa Ông bà Tường và Ông bà Lộc
Chúng tôi xin cám ơn quí Ông Bà đã chia buồn với gia đình chúng tôi. Tôi cũng rất xúc động với ý định của Cộng Đồng tổ chức lễ truy điệu cho chồng tôi.
Vì tình trạng sức khỏe sẽ không cho phép chúng tôi tham dự buổi lễ, gia đình ông Đàm Trung Thao sẽ thay mặt chúng tôi đến tham dự.
Thay mặt gia đình, tôi xin chân thành cám ơn quí Ông bà và Cộng đồng. Khi còn khỏe mạnh nhà tôi luôn nói chuyện về Cộng đồng Dallas và các cộng sự viên với tất cả lòng trân quí sau mấy chục năm gắn bó với cộng đồng.
Lily Đàm.
Và chúng tôi cũng đã phúc đáp về sự thông cảm và đồng ý cho Cộng Đồng tổ chức lễ truy điệu Giáo sư Đàm Trung Pháp.
“ Kính thưa Bà,
Chúng tôi cũng vô cùng khi nhận được lời phúc đáp thật trân quý và chân tình của Ba. Chúng tôi như sống lại những ngày tháng qua của Ông Bà khi còn ở Dallas trong các sinh hoạt cộng đồng. Ông bà đã để lại biết bao nhiêu kỷ niệm vui buồn trong lòng chúng tôi.
Mặc dù Giáo sư Pháp đã rời Dallas về cali hưu dưỡng sống bình an cuối đời nhưng không từ nan cùng cố Chủ tịch Phạm Quang Hậu và hai anh em chúng tôi dành thời gian hơn 3 tháng để bàn thảo, tu chính nội qui Cộng đồng Dallas…
Tất cả những gì Giáo sư Pháp đã để lại cho người Việt Hải ngoại và Cộng đồng Dallas nói riêng không thể bày tỏ bằng lời chia buồn thông thường hoặc vòng hoa phân ưu.
Chúng tôi chân thành biết ơn sự thông cảm của Bà để cho Cộng đồng và an hem chúng tôi bày tỏ sự biết ơn với người đã ra đi…
Một lần nữa chân thành chia buồn với Bà cùng tang quyến về sự ra đi của người thân yêu. Cầu xin Linh hồn ông Phêrô bình an trong tay Chúa Kitô và Mẹ Maria.
Ông bà Nguyễn văn Tường
Ông bà Thái Hóa Lộc.
Nhân dịp này, chúng tôi xin sẻ với độc giả đồng hương một vài bài viết của Giáo Sư Đàm Trung Pháp.
*** Xin đọc thư mời Lễ Truy Điệu của Cộng Đồng Dallas trong số này.
……………………………………………………………………………………………………
HOÀI NIỆM 40 NĂM SAU
Định cư tại San Antonio, Texas
Sau gần một năm trời như người mất hồn mà vẫn ráng tìm cho ra một công việc làm văn phòng mà lương bổng không tệ lắm thì vào đầu mùa hè 1976 tôi được tuyển làm chủ biên tài liệu huấn luyện (training modules editor) cho một công ty mới trúng thầu được khế ước dài hạn với Defense Language Institute của Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ. Gia đình tôi gấp rút chuyển cư từ Georgia đến San Antonio, Texas để tôi nhận việc. Công việc làm văn phòng tương đối nhẹ nhàng (trách nhiệm duy nhất là “editing” và “proofing” các tài liệu huấn luyện trước khi nộp cho nhà in) mà lợi tức cũng tạm đủ mưu sinh cho gia đình. Vậy mà sao tôi vẫn còn quá luyến tiếc cái khung trời Đại học Sài Gòn thân thương của tôi đã bị tiêu tan vì quốc nạn 1975.
Nỗi luyến tiếc day dứt ấy đã thúc đẩy tôi tìm cách “trở lại nghề cũ” bằng mọi giá, mặc dù tôi biết rõ công việc dạy đại học toàn thời gian (với hy vọng đạt được “tenure” để khó bị sa thải) thì rất khó kiếm. Tìm việc dạy đại học ở Mỹ là một cuộc tranh tài gắt gao giữa nhiều ứng viên, đúng như cảnh “một con cá nhảy bao người buông câu” ít hứa hẹn. Thôi thì đành nhẫn nại mà kiếm, khởi đầu bằng cách xin việc làm giảng viên part-time (lecturer) ở một community college để lấy kinh nghiệm “dạy học tại Mỹ” mỗi khi phải chứng minh.
San Antonio College
San Antonio College là trường đại học cộng đồng lớn nhất tiểu bang Texas có một campus rộng mênh mông trong trung tâm thành phố San Antonio, trên đại lộ huyết mạch San Pedro Avenue. Dân chúng ở đây gọi tắt tên trường này là “SAC” (phát âm như chữ “sack”). Để thực hiện bước đầu của giấc mơ “trở lại nghề cũ” tôi nhất quyết trở thành một “lecturer” khiêm tốn trong English department của San Antonio College gần nhà.
Hạnh ngộ đang chờ
Tôi bèn liên lạc bằng điện thoại vào văn phòng ban Anh văn của San Antonio College và được nói chuyện với vị trưởng ban. Tiến sĩ Roger Smith nhã nhặn lắm, và sau khi biết tôi từng du học tại Mỹ và dạy Anh văn ở Đại học Sài Gòn, ông mời tôi đến gặp ông tại campus. Tôi như “mở cờ trong bụng” khi ông cho biết lục cá nguyệt mùa thu 1976 sắp tới ban Anh văn cần tuyển thêm một giảng viên (lecturer) buổi chiều để dạy lớp “English composition” cho các sinh viên năm thứ nhất. Ông còn căn dặn tôi nhớ mang theo “vita” và “transcripts” của các đại học Mỹ đã cấp phát văn bằng, khi tôi đến gặp ông và vị giám đốc các lớp buổi chiều (director of the evening division) vào chiều ngày hôm sau.
Tổ chức và mục tiêu của SAC
Ngạc nhiên vì sao lại có cả một “evening division” tại SAC, tôi tìm hiểu qua cuốn niên giám của trường thì được biết số sinh viên đi học buổi chiều rất đông. Đại đa số các sinh viên buổi chiều là những người đã có công ăn việc làm ban ngày và do đó chỉ có thể đi học sau khi tan sở. Họ không còn trẻ trung như các cô cậu sinh viên vừa xong trung học là những người theo học các lớp ban ngày.
Sơ đồ tổ chức của trường đại học hai năm cấp phát văn bằng “associate” này khá chặt chẽ. Đứng đầu là vị viện trưởng (president). Viện trưởng được sự trợ tá của hai vị phó viện trưởng (vice presidents) phụ trách học vụ (academic affairs), sinh viên vụ (student affairs), cũng như của vị giám đốc thâu nhận sinh viên (director of admissions). Dưới quyền vị phó viện trưởng học vụ là các khoa trưởng (deans) của các khoa nhân văn và khoa học (arts and sciences), giáo dục tiếp nối (continuing education), vân vân. Và phối trí việc giảng dạy các lớp học là nhiệm vụ chính của các trưởng ban (chairs) các bộ môn (departments).
Nhân viên giảng huấn toàn thời gian mang các tước vị từ thấp lên cao là assistant professor, associate professor, professor. Còn các nhân viên giảng huấn khác (đa số chỉ dạy một hay hai lớp mỗi khóa học buổi chiều) được gọi là lecturers. Tất cả đều phải có học vị master trở lên. Các lecturers chỉ được nhà trường trả tiền theo số lớp học phụ trách, không được bảo hiểm sức khỏe, không có văn phòng riêng, và trước mỗi khóa học mới phải ký lại hợp đồng dạy học (teaching contract) nếu nhà trường có nhu cầu dùng họ. Đó là cách để các đại học cộng đồng tiết kiệm ngân quỹ, cho nên trường nào cũng sử dụng nhiều lecturers hơn là các giáo sư toàn thời gian.
“Thiện duyên” có thật và gắn bó
Buổi chiều ngày hôm sau, Tiến sĩ Roger Smith dẫn tôi đi giới thiệu với Tiến sĩ William Brown (giám đốc các lớp buổi chiều) tại văn phòng của ông Brown. Cả hai người đều rất lịch sự và hòa nhã trong buổi “job interview” cấp kỳ ấy, một điều tôi ghi nhớ mãi đến tận ngày nay. Họ xem xét vita và transcripts của tôi từ hai Đại học Miami và Georgetown, và hỏi tôi về kinh nghiệm dạy học. Rồi sau khi tôi ký tên vào đơn xin việc để hoàn tất thủ tục tuyển dụng làm lecturer, họ đứng lên bắt tay cảm ơn tôi đã hợp tác với SAC, và cho biết trong khoảng một tuần nữa tôi sẽ nhận được hợp đồng dạy học (teaching contract) gửi về nơi tôi cư ngụ. Tiến sĩ Smith cũng không quên tặng tôi cuốn textbook để soạn học trình (syllabus) cho lớp.
Hạnh ngộ nói trên là khởi điểm của một “thiện duyên” đã gắn bó cuộc đời tỵ nạn của tôi với nền giáo dục đại học ở Texas. Gắn bó đó lần lượt dẫn tôi vào ban giảng huấn của San Antonio College (1976-1980), Texas Woman’s University (1981- 1992), University of Texas at Dallas (1993-1997), rồi cuối cùng trở lại ngôi trường yêu mến nhất của tôi là Texas Woman’s University để dạy học cho đến khi về hưu với tước vị danh dự “Professor Emeritus” (1998-2012).
Khi lớp English composition “ra quân”
Tờ hợp đồng dạy học đầu tiên của tôi được gửi tới nhà y như lời họ hứa. Tôi không ngờ mức lương họ trả cho một lecturer lại khá như vậy. Mỗi lớp chỉ học một buổi chiều mỗi tuần trong lục cá nguyệt, tức là tôi phải dạy 15 buổi, mỗi buổi 3 tiếng đồng hồ. Chỉ làm việc 45 tiếng đồng hồ mà tôi được trả 875 Mỹ kim cho lớp ấy, tính ra là gần 20 Mỹ kim mỗi giờ. Thêm một ngạc nhiên thú vị, vì lúc ấy (1976) đồng Mỹ kim chưa bị “mất giá” như bây giờ (2016).
Lục cá nguyệt mùa thu 1976 khai giảng vào cuối tháng 8, và sinh viên học với tôi vào các ngày thứ ba mỗi tuần, bắt đầu từ 6 giờ chiều. Tôi đã soạn một học trình kỹ lưỡng cho lớp này, nắm vững nội dung cuốn textbook, và sẵn sàng “ra quân”! Buổi học đầu tiên cho tôi thấy San Antonio là một thành phố đa chủng tộc. Trong khoảng 25 sinh viên hiện diện thì hơn nửa thuộc sắc tộc Mễ tây cơ, số còn lại là người da trắng và đôi ba người da đen. Tôi tự giới thiệu qua loa và gửi lời chào mừng họ, trước bằng tiếng Anh và sau bằng tiếng Tây ban nha. Các sinh viên gốc Mễ tây cơ rất đỗi ngạc nhiên và lộ rõ niềm hân hoan vì tôi biết tiếng nói của họ!
Sau khi giải thích cho họ rõ mục tiêu của lớp và những trách nhiệm của họ trong khóa học, tôi chia xẻ với họ về quá trình dạy học của tôi tại Việt Nam cũng như công việc tôi đang làm ban ngày tại San Antonio. Phần thời giờ còn lại, tôi yêu cầu mọi người viết cho tôi một trang về cuộc đời của họ, để giúp tôi “làm quen” với họ. Tiện thể, đấy cũng là phương cách thực tế nhất để tôi lượng giá khả năng viết tiếng Anh của họ. Trước khi cho lớp ra về, tôi còn nhắc nhở họ chịu khó đi học đều đặn và đọc kỹ các chương trong textbook như đã ghi trong học trình. Buổi học đầu tiên thuận buồm xuôi gió. Khi đọc các trang sinh viên viết về cuộc đời họ thì tôi thấy khả năng viết tiếng Anh của họ không đồng đều chút nào. Vài ba người viết toàn hảo, đa số viết tạm được, và số còn lại viết dở lắm. Tôi biết là tôi sẽ phải để ý đến nhóm sau cùng này rất nhiều vì họ chưa nắm vững cú pháp và còn phạm nhiều lỗi chính tả. Qua những trang họ viết, tôi được biết họ làm nhiều công việc khác nhau để mưu sinh. Họ đều hy vọng khi tốt nghiệp SAC thì nghề nghiệp họ sẽ có cơ hội thăng tiến.
Kinh nghiệm một thập niên dạy Anh văn của tôi tại Đại học Sài Gòn đáng giá ngàn vàng! Bao nhiêu “tuyệt chiêu” tôi đều mang ra sử dụng để giúp sinh viên SAC tránh được những lỗi lầm tối kỵ trong khi viết luận văn, như dàn bài lỏng lẻo dẫn đến sự thiếu mạch lạc (lack of cohesion), các câu văn tràng giang không chịu ngừng nghỉ (run-on sentences) vì người viết chưa thạo cách chấm câu (punctuation), các câu cụt ngủn vì thiếu chủ từ hoặc động từ (fragments), lỗi cú pháp và chính tả (syntactical and spelling errors) gây ra vì cẩu thả, vân vân.
Quả thực, tôi đã dùng khá nhiều mực đỏ để chấm bài của họ. Sau khi trả lại các bài luận văn mà tôi đã chấm và sửa lỗi cho họ, tôi đều có phần tóm lược các lỗi chính và nhắc nhở họ cách tránh những “cạm bẫy” (pitfalls) ấy. Cuối khóa, tôi rất hài lòng với sự tiến bộ của học trò, và hãnh diện là không một người nào bị điểm “D” hay “F” trong lớp ra quân này của tôi.
Người cựu chiến binh Mỹ thầm lặng trong lớp
Sau khi nộp bài thi cuối khóa cho tôi thì đa số sinh viên lặng lẽ ra về. Một vài người nói lời cảm ơn và khen ngợi lối dạy học vui tươi của tôi. Người cuối cùng lên nộp bài là một sinh viên Mỹ trắng đứng tuổi có khuôn mặt phong sương, luôn luôn ngồi ở một góc cuối lớp và chẳng bao giờ lên tiếng cả.
Một cách chậm chạp, ông ta nói với tôi: “Giáo sư Đàm ơi, trước khi chúng ta chia tay, tôi xin ông nhận lời tạ lỗi muộn màng của tôi. Thú thực, tôi không có cảm tình với ông chút nào lúc khóa học bắt đầu vì ông là người Việt. Tôi là một cựu quân nhân Mỹ phục vụ tại Việt Nam, có bạn bè và thân nhân chết trận bên ấy. Tôi cũng lầm to khi cho rằng một người ngoại quốc như ông thì không thể nào dạy người Mỹ chúng tôi viết luận văn bằng tiếng mẹ đẻ của chúng tôi được.”
Ngỡ ngàng và xúc động, tôi vội đáp lời ông ta: “Ông Jones, ông không cần phải tạ lỗi gì với tôi đâu, tất cả chỉ là sự hiểu lầm mà thôi. Tuy nhiên, tôi rất xúc động vì những lời nói thành thực và tử tế của ông.” Chúng tôi bắt tay và chúc lành cho nhau khi giã từ. Trên đường đi bộ ra bãi đậu xe, tôi còn nghe văng vẳng bên tai những lời nói bộc trực ấy của ông Jones. Mắt tôi đã nhòa lệ lúc nào chẳng hay.
ĐÀM TRUNG PHÁP
Mùa Giáng Sinh năm 2016
Laguna Woods, California
