Tạp ghi: Đón Giáng Sinh Cali có khác Dallas nhiều!

Thái Hóa Lộc

Tôi rời thành phố Dallas vào trưa thứ sáu, ngày 16 tháng 12 sau khi hoàn tất trách nhiệm là chuyển giao báo đến các thân chủ quảng cáo và từ giả anh Trần Văn Thạch lần cuối cũng như chia buồn tang quyến!

Tôi đã đến thành phố Santa Ana sau hơn ba giờ trên chuyến bay Southwest Airline. Cảm giác đầu tiên khi rời phi trường trên chiếc xe người bạn đến đón là khí hậu của Dallas và Santa Ana của Nam California hoàn toàn khác nhau. Nhiệt độ hai nơi chênh lệch gần 20 đọ F. Khí hậu thật dễ chịu và ấm áp một cách tự nhiên. Quang cảnh bên ngoài cũng không thay đổi gì khác hơn 3 tháng trước để dự ngày họp mặt Liên Trường Qui Nhơn, Bình Định…Ngày đầu tiên còn lại không nhiều thời gian chỉ dành dùng bữa cơm chiều với vợ chồng người bạn, ghé thăm một ngôi nhà cổ và cuối cùng đến cầu nguyện tượng đài Đức Mẹ Con Sò Long Beach nằm cạnh bờ biển Thái Bình Dương…

Tượng đài Đức Mẹ Con Sò Long Beach

Sáng hôm sau, ngày thứ hai của chuyến đi Cali, vợ chồng tôi và vợ chồng người bạn mời Ngô Kỷ hơn hai mươi năm mới gặp lại cùng dùng bữa ăn sáng tại tiệm mì La Cai để nhớ lại Saigon năm xưa sau 46 Saigon mà chỉ còn trong tiềm thức. Trước năm 1968 khi còn trọ học Đại Học Khoa Học Saigon, nhà trọ của tôi ở cuối đường Phan Đình Phùng gần đài Phát Thanh Saigon, thỉnh thoàng tôi cũng có thưởng thức Mì La Cai Đa Kao và góc đường Lê Văn Duyệt và Lê Thánh Tôn Saigon. Tôi không phải là người sành ăn uống hơn nữa tuổi trẻ mà, ăn thứ gì cũng cảm thấy ngon và hấp dẫn không phải như các người sành điệu về món ăn.

Ngày xưa ở Sài Gòn có quán mì La Cai. Mì vịt tiềm ở đây nổi tiếng. Ngày nay đến Cali tìm lại hương vị Sài Gòn xưa, vợ chồng tôi cũng đến quán Mì La Cai ăn mì vịt tiềm gần Phước Lộc Thọ. Rất tiếc, tôi order “Vịt Tiềm” nhưng khi họ mang ra lại không phải Vịt Tiềm mà là Mì Vịt quay. Tôi không đồng ý tinh thần phục vụ của chủ quán. Họ tóm tắt rất gọn “Mới sáng nên Vịt Tiềm còn cứng không ngon!’. Tôi chỉ biết nhìn và đành vui vẻ với lời cảm ơn không một cử chỉ phản đối, vì chủ quán lại là chỗ quen thân với Ngô Kỷ và Phạm Hợp, bạn tôi. Hơn nữa tôi là người rất ít muốn làm khó người khác ngoại trừ trong trường hợp chẳng đặng đừng!

Tuy không được ăn Mì vịt tiềm ở La Cai nhưng hương vị ngày xưa rất ngon hương vẫn còn trong ký ức và vị giác của tôi. Tôi nhớ lại nước mì thơm một hương vị độc đáo, khác với mì gõ, hay mì xá xíu thường. Mì La Cai có món dưa chua đu đủ sống thơm ngon đặc biệt. Những thứ đó tôi không tìm lại được ở tô mì La Cai ở Mỹ. Dư âm mùi vị của Vịt Tiềm ám ảnh tôi; do đó khi tham dự bữa ăn trưa được gọi là “Tình Thương và Đoàn Kết” do bà Jennifer mời tại nhà 286 Noodle (Khu chợ Hiệp Thái). Tôi nhìn vào bản thực đơn có món Vịt Tiềm nên liền order ngày nhưng tôi không còn tìm lại hương vị Vịt Tiềm ngày cũ!

Biến cố năm 1975, Cộng Sản chiếm miền Nam bằng vỏ lực và kỳ thị đuổi dân chúng ở đây ra đi, đã phá hủy tô mì La Cai xưa. Tô mì La Cai nếu order của tôi không bị đổi Mì Vịt quay chắc cũng không bằng ngày xưa. Rất tiếc cho thế hệ Việt Nam sau này, dù được sanh ở Việt Nam, hay ở Mỹ. Họ hưởng đủ thứ, trừ tô mì La Caỉ tôi thường ăn trước năm 1975…

Cái khác lạ thứ hai giữa Cali và Dallas ngoài khí hậu có lẽ cách trang trí mừng Giáng Sinh hoàn toàn không giống nhau chút nào! Nhà tôi, thuộc thành phố Sachse thuộc Dallas county, năm nay là năm đầu tiên không có cây Giáng Sinh thường lệ trong nhà như các năm trước mà chỉ có bên ngoài. Cali cũng không nhiều nhà, bên ngoài cũng không mấy đường phố trang trí ngay cả đường vào phi trường. Nhưng Dallas lại khác, từ con đường rời khỏi bãi đậu xe phi trường về đến nhà từ phi trường qua các đường phố đều rực sáng đèn Noel…

Sự khác biệt giữa Dallas và của Santa Ana California mà tôi muốn nói là sự khác biệt rõ ràng nhất ở trong Nghĩa-trang Chúa Chiên Lành, thành-phố Huntington Beach, California Hoa-Kỳ có tên nguyên-thủy là Roselawn Cemetery, nghĩa trang này của tổng giáo-phận Los Angeles mua vào năm 1952. Chúng tôi đã ghé Nghĩa trang Chúa Chiên Lành thăm mộ Việt Dzũng. Chúng tôi vô cùng ngạc nhiên xen lẫn sự xúc động vì cả nghĩa trang muôn màu sắc từ các ngôi mộ được trang trí nhiều hình thức khác nhau. Nhiều chiếc xe giá trị khác nhau từ chiếc xe cổ đắc giá đến chiệc xe Toyota đời cũ của những thân nhân có người nằm xuống ở nghĩa trang này. Chúng tôi đến thăm mộ phần người nữ ca sĩ tài hoa nhưng mệnh yểu Ngọc Lan và cuối cùng bên ngôi mộ Việt Dzũng. Chúng tôi cùng hiệp thông đọc kinh cầu nguyện cho Linh hồn Gioankim Việt Dzũng. Tôi được nghe về cuộc đời của Việt Dzũng cho đến ngày anh ra đi… Nỗi buồn của tôi khi nhìn tấm hình trên bia mộ do chính Bebe Hoàng Anh, người vợ của anh chụp lấy trước khi anh nằm xuống…

Những chiếc xe đủ loại trong nghĩa trang

“Chúng tôi đến Cali cũng cận ngày kỷ niệm 9 năm Việt Dzũng từ giả trần thế. Nhạc sĩ Việt Dzũng mất khi chỉ còn vài ngày nữa là đến đêm Giáng Sinh, bỏ lỡ những cuộc hẹn trước với bạn bè, không kịp nói lời chia tay. Anh mất vào ban mai ngày 20 tháng Mười Hai, năm 2013. Buổi sáng định mệnh ấy, khi những người thân loan tin cho nhau, không ai tin được. Mọi người sửng sốt hỏi lại dè dặt, vì biết đâu có thể đó là một trò đùa nào đó ngày thường của Việt Dzũng chăng?

Giống như một trò đùa của tạo hóa. Mới đêm hôm trước anh còn ngồi với những người bạn trẻ, anh còn nói về ước mơ của mình, nếu như có một ngày mai khác ở Việt Nam, anh sẽ về làm đài phát thanh, một trong những nghề mà anh thành danh trước khi đến Hoa Kỳ. Nhắc đến Giáng Sinh, anh hát không đàn cho mọi người nghe vài câu trong bài Noel Rồi, Đừng Hờn Anh Nữa, Bé Ơi. Bài tình ca Giáng Sinh này, anh viết năm 1999 và tự mình hát theo yêu cầu của Trung Tâm sản xuất, cùng với các danh ca như Duy Quang, Khánh Ly… Đây cũng có lẽ là bài hát về Giáng Sinh duy nhất của anh, lọt về Việt Nam trong những ngày tháng còn đầy những khó khăn về kiểm duyệt văn hóa.

Ngôi mộ Việt Dzũng mùa Giáng Sinh trong nghĩa trang Chúa Chiên Lành

Trên Youtube, những khán giả thời thanh xuân cùng anh đã ghi lại nhiều cảm xúc của mình khi nghe lại. Một trong những comment, của một người có tên Ngọc Anh, viết rằng “anh ấy đã ra đi mãi mãi rồi mong cho linh hồn anh dưới đây được an nghỉ trong Chúa. Amen.”

Việt Dzũng đã rời khỏi cuộc chơi trần gian 9 năm, nhưng tiếng hát và hình ảnh của anh vẫn đọng lại trong rất nhiều người, bao gồm trong cả âm nhạc và lý tưởng sống. Tháng 4 năm 1975, anh cùng bà ngoại đi ra biển tìm một cuộc sống mới, và cập cảng Singapore.  Sau đó anh chờ định cư nước thứ ba ở trong trại tỵ nạn Subic, Phi Luật Tân.

Nhớ về chuyến đi đó, Việt Dzũng kể anh không muốn mình sống tẻ nhạt trong cuộc đời tỵ nạn nên tình nguyện làm nhiều thứ, từ việc đón tiếp đồng bào tị nạn mới tới, sinh hoạt trong hội Hồng Thập Tự, hội USCC, cộng tác với tờ báo của trại, làm thông dịch viên giúp đỡ rất nhiều người chung quanh, và đặc biệt nổi tiếng với cái tên “Việt Dzũng phát thanh” của trại tỵ nạn. Những năm chờ đi nước thứ ba, bằng tài ăn nói và văn nghệ, Việt Dzũng là ngôi sao tin tức và giải trí của trại. Thời gian đó, anh được nhiều người đưa những băng cassette nhạc mang theo để nhờ phát trên đài, nhắn tìm người thân, Việt Dzũng nhanh chóng nhận ra rằng sức mạnh của âm nhạc trong một cộng đồng đang tuyệt vọng. Ông quyết định đánh ra nhiều băng, phân phối trong cộng đồng người Việt vượt biển với tôn chỉ “mang âm nhạc bên mình là mang theo cả quê hương”. Ảnh hưởng của âm nhạc miền Nam Việt Nam trước 1975 tiếp tục lan truyền trong mỗi gia đình mới định cư, chính là sự thôi thúc các trung tâm âm nhạc hải ngoại ra đời, dựng lại một không gian văn hóa của người Việt ly hương.

Ở lại trại gần đến ngày cuối cùng trước khi trại đóng cửa, anh được Đức cha Bernard Law, Giám Mục địa phận Springfield, Missouri, bảo trợ và gởi đến tạm trú trong một gia đình người Mỹ.

Năm 1976, Việt Dzũng tiếp tục học lớp 11 ở trường trung học St. Agnes, Missouri và tự trau dồi thêm về âm nhạc theo như sở thích và đam mê từ nhỏ của anh. Tại đây, anh bắt đầu sinh hoạt ca hát với các anh chị em thuộc cộng đồng Việt Nam. Anh cũng từng xuất hiện trên đài truyền hình KOZK21 ở Springfield.

Năm 1976, khi vừa đặt chân đến Mỹ, Việt Dzũng bắt tay vào cuộc đời âm nhạc của mình. Nhanh chóng ông nhận được giải thưởng Iowa Grand Ole Opry. Năm 1985, Việt Dzũng đã cho ra đời một băng nhạc hoàn toàn bằng Anh ngữ Children of the Ocean, được coi là hình ảnh của một tinh thần vượt lên và hòa hợp với đời sống mới từ cộng đồng tỵ nạn cộng sản. Được mời tham gia âm nhạc dòng chính của Hoa Kỳ lúc này, nhưng nhạc sĩ Việt Dzũng từ chối, quyết học thêm và dùng sức của mình cho cộng đồng Việt Nam ngoài quê hương.

Năm 1993, nhạc sĩ Việt Dzũng bước vào một lĩnh vực khác là truyền thanh. Sự cách tân, thoát khỏi phong cách truyền thông nghiêm nghị và một chiều của radio đã làm cho nhiều người thích thú: Việt Dzũng xem buổi truyền thanh như một cuộc trò chuyện gia đình với khán giả, vui cười và gần gũi. Phong cách này đã tác động lớn đến khối truyền thanh của người Việt hải ngoại. Bằng lối nói chuyện vui và không ngại trêu ghẹo người đối diện khiến khán giả lẫn người được phỏng vấn đều thích thú. Nhạc sĩ Việt Dzũng là người duy nhất phỏng vấn được gần như toàn bộ ca nhạc sĩ hải ngoại như Chế Linh, Thái Thanh, Hà Thanh, Văn Phụng, làm thành một kho dữ liệu văn nghệ vô cùng sống động và quý giá. Người được coi là khép kín và khó tiếp cận nhất là ca sĩ Ngọc Lan, cũng đã đồng ý thực hiện một talkshow trên đài VOA với Việt Dzũng, vào tháng 10 năm 1994.

Ngôi mộ Ngọc Lan.

Bài hát cuối về Giáng Sinh mà những người bạn của nhạc sĩ Việt Dzũng ở Little Saigon được nghe anh Dzũng hát, là nằm trong số gần 500 bài hát đủ thể loại của anh. Đặc biệt khán giả ghi nhớ là hai album Kinh Tỵ Nạn (1980) và “Lưu Vong Khúc” (1982).

Những bài hát như Một chút quà cho quê hương, Lời Kinh đêm… không chỉ là những bài hát khiến nhiều thế hệ người Việt lặng nghe trong tâm cảm mà còn là những bài sử ca về một giai đoạn đau thương của người Việt Nam. Tên tuổi của Việt Dzũng còn gắn liền với phong trào của Hưng Ca, cùng với người sáng lập là ca sĩ Nguyệt Ánh. Ít ai biết Việt Dzũng được cha của ca sĩ Nguyệt Ánh là ông Đại tá Nguyễn Văn Y (1922-2012) nhận làm con nuôi. Ông Y nguyên Tổng Giám Đốc Cảnh sát Công an Đô Thành Sàigòn kiêm Đặc ủy trưởng Trung Ương Tình báo. Phong trào âm nhạc chính trị Hưng Ca với sự có mặt của Việt Dzũng đã phát triển rộng khắp nhiều quốc gia và trở thành làn sóng sinh hoạt âm nhạc mạnh nhất, cho đến nay chưa có đối thủ.

Tháng Tư 1985, Ca sĩ Nguyệt Ánh (Sao đành xa em, Em vẫn mơ một ngày về, Trả ta sông núi, Biển Đông dâng sóng tự do…) khởi xướng Phong trào Hưng Ca Việt Nam tại Washington DC và Houston, Hoa Kỳ. Từ đó lan đi Canada, Hòa Lan, Úc… Những gương mặt đầu tiên trong đó Hà Thúc Sinh là trưởng đoàn, Nguyệt Ánh, Việt Dzũng, Châu Đình An, Huỳnh Công Ánh, Khúc Lan, Trần Lãng Minh, Tuấn Minh, Nguyễn Hữu Nghĩa, và Phan Ni Tấn. Phong trào lặng dần kể từ khi sức khỏe của nhạc sĩ Việt Dzũng và Nguyệt Ánh yếu đi, không còn đi lưu diễn nữa, kể từ sau năm 2015.

Nhạc sĩ Việt Dzũng ghi dấu ấn lớn trong lòng người Việt, và mãi mãi với các chương trình ca nhạc của Trung tâm Asia, mà ông tham gia với vai trò người dẫn chương trình từ năm 1996. Sự có mặt của ông cùng lời dẫn là một thái độ chính trị khác biệt và dứt khoát, khiến thu hút hàng triệu người đồng chí hướng. Trên các chuyến xe đò đi liên tỉnh vào ban đêm tại Việt Nam, giới tài xế vẫn im lặng phát các bản đĩa video của Trung tâm Asia, bất chấp là nội dung có thể bi gây khó, đơn giản vì khán giả vẫn yêu thích và yêu cầu. Năm 2006, Bộ Văn Hóa Thông Tin Việt Nam buộc phải ra lệnh riêng, chấm dứt không được phát các bản ca nhạc của Trung Tâm Asia, và tối thiểu thì phải cắt toàn bộ phần giới thiệu và trò chuyện của Việt Dzũng và Nam Lộc.

Nhạc sĩ Việt Dzũng có vô số người hâm mộ, quen biết hoặc bạn bè. Thế nhưng với một ít người chung quanh mà anh có thể tâm tình, anh nói mình cảm thấy cô đơn khủng khiếp. Là một người Công giáo lý trí, anh hầu như không đi nhà thờ nhưng viết và hát rất nhiều về Chúa. Một tháng trước khi mất, anh liên tục bảo ghi âm cho anh hát các bài về Thiên Chúa và cậy mong Chúa dẫn đường. Lúc đó tiếng hát của anh đã khàn, hơi đã yếu nhiều lắm rồi, anh như dự cảm trước những điều sẽ tới. Bác sĩ khuyên anh bỏ thuốc và nghỉ ngơi thì mới có thể sống được. Lúc đó, anh tăng lượng thuốc hút đến hơn 2 gói mỗi ngày. Cứ chốc lát, anh lại châm thuốc như thể nuôi cuộc sống bằng đốm lửa.

Anh cười và hỏi đùa bác sĩ “vậy thì tôi sẽ sống trong lành như vậy đến bao lâu?”.

Bác sĩ cũng từng thuyết phục anh dùng mạch máu từ tim heo, để thay cho một số sợi ở tim đã hư hại. Lẽ ra với người thường, thì sẽ được lấy mạch máu từ chân để dung nhưng đôi chân anh đã khuyết tật từ bé, nên mạch máu không thể dùng được. Anh lại cười, nói với những người quen “Chết, anh không thể đối diện Chúa bằng trái tim heo. Anh không thể cho heo vào tim mình”.

Trước khi mất, vài lần anh đã suýt đi cấp cứu vì mệt bất thường. Chung quanh anh bao giờ cũng có kẹo để mỗi khi vậy, anh ăn vội vào, kịp lấy hơi thở bấm máy gọi cho người quen. Sáng ngày 20 đó, lẽ ra anh sẽ đến phòng ghi âm của đài Radio Bolsa như thường lệ, nơi anh làm việc và cất tiếng chào thính giả, nhưng anh đã nằm lại, không kịp chia tay với ai. Người nhà cố gắng đưa anh nhanh đến bệnh viện Fountain Valley, Orange County, nhưng có lẽ anh đã mệt. Có lẽ anh muốn ngừng cuộc hành trình ở tuổi 55…

9 năm qua, người vợ hiền Bebe Hoàng Anh vẫn không thay đổi, cùng với người bạn là Evon hàng ngày đều đến thăm và lúc nào mộ Việt Dzũng cũng có hoa tươi trên mộ Việt Dzũng. Nhân dịp kỷ niệm 9 năm từ trần, Bebe Hoàng Anh và một số bạn bè thực hiện “Tình Ca Việt Dzũng” gồm những ca khúc chưa bao giờ trình diễn để tưởng nhớ Việt Dzũng. Tình ca Việt Dzũng được phổ biến ngày 20 tháng 12 năm 2022, kỷ niệm 9 năm ngày Việt Dzũng ra đi…

Đám tang nhạc sĩ Việt Dzũng là một trong những đám tang hiếm hoi ở miền Nam Califfornia, có đến hàng ngàn người đi viếng và khóc. Nhiều người đã xếp hàng dài để nhìn anh lần cuối ở Good Shepherd Cemetery, thành phố Huntington Beach, miền Nam California. Mọi thứ thật hụt hẩng. Âm nhạc và sinh hoạt cộng đồng sau khi Việt Dzũng ra đi, cũng không còn được như trước. Ngày 1 tháng Năm, 2014, Thượng Viện Tiểu Bang California đã đồng thuận đặt tên cho đoạn xa lộ Highway 39 thuộc Orange County, là Việt Dzũng Human Right Memorial Highway, nhằm tưởng nhớ và vinh danh cho những họat động không mệt mỏi của một người nhạc sĩ tỵ nạn mang tên Việt Dzũng, một cái tên mãi nằm ký ức cộng đồng người Việt ly hương vì tự do trên toàn thế giới…”

Nhân dịp kỷ niệm 9 năm ngày Việt Dzũng ra đi, người vợ bé bỏng Bebe Hoàng Anh cũng như người bạn thân là Evon hàng ngày vẫn đến thăm Việt Dzũng nên lúc nào trên ngôi mộ của Việt Dzũng đều sạch sẽ và có hoa tươi. 9 năm qua, mỗi khi Noel về thì trên mộ Việt Dzũng cũng có cây Giáng Sinh như lúc còn sống. Đến thăm mộ Việt Dzũng đã trờ thành thói quen. Thỉnh thoảng nói chuyện như lúc Việt Dzũng còn sống…

9 năm như mới ngày nào, kỷ niệm càng ngày càng đong đầy hơn. Những người gần gũi, thương mến Việt Dzũng cùng với Bebe Hoàng Anh gôm lại những bài nhạc tình chưa được phổ biến bao giờ. Họ thực hiện tuyển tập “Tình Ca Việt Dzũng” phổ biến đúng 12 giờ trưa ngày 20 tháng 12 năm 2022 để nhớ về Việt Dzũng. Nhóm thực hiện gồm có:

-Bebe Hoàng Anh: Photography

-Hợp Phạm: Video Production

-Lê Ngọc: Lead guitar

-Lê Trường: Keyboard

-Đinh Hải: Bass

-Tiến Võ Percussions

-MC: Bích Trâm

-Ca sĩ: Thế Sơn – Đoàn Phi – Hoàng Mỹ Vân – Lê Hoàng Hiệp –Sỹ Đan – Jimmy Nhật Hà.

Quý vị có thể vào Facebook – YouTube – Jimmy TV hoặc Điểm Hẹn Music để thưởng thức.