Việt Nam trấn an nhưng từ ngoài nhìn vào vẫn bấp bênh

Sự kiện Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng từ chức làm dấy lên những câu hỏi về ổn định chính trị của Việt Nam, đặc biệt là việc ông Thưởng chỉ mới nhậm chức vào đầu năm ngoái, sau khi người tiền nhiệm Nguyễn Xuân Phúc đột ngột bị miễn nhiệm.

Ổn định chính trị là cực kỳ quan trọng đối với các tập đoàn đa quốc gia có hoạt động sản xuất lớn tại Việt Nam, bao gồm cả Apple của Mỹ, tập đoàn có nhiều nhà cung cấp từ nước này. Yếu tố ổn định chính trị cũng tác động không nhỏ tới quyết định của những nhà đầu tư quan tâm tới nước này.

Được coi là trung tâm sản xuất chế tạo ở khu vực Đông Nam Á, Việt Nam có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lũy kế vượt qua tổng sản phẩm quốc nội (GDP).

Các nhà phân tích cho rằng sự ổn định này, vốn được đảm bảo qua nhiều thập kỷ bởi một chính phủ chịu kiểm soát chặt chẽ của Đảng Cộng sản, có vẻ đã bắt đầu lung lay.

Đánh giá này được đưa ra ngay cả khi họ đồng ý rằng những thay đổi lãnh đạo mới đây sẽ không ảnh hưởng đến các chính sách chủ chốt của đất nước, bao gồm cả đường lối “ngoại giao cây tre” nhằm duy trì quan hệ tốt với cả Mỹ và Trung Cộng.

Giờ đây, những nhà đầu tư vốn ca ngợi sự ổn định chính trị của Việt Nam có thể sẽ không an tâm với sự ra đi đột ngột của hai vị chủ tịch nước chỉ trong một thời gian ngắn, theo Reuters.

Việc ông Thưởng bị miễn nhiệm có thể khiến các quyết định chính sách và hành chính càng trễ nải, khi mà các quan chức phụ trách cứ canh cánh nỗi lo liên quan đến diễn biến của chiến dịch chống tham nhũng, theo một cố vấn cho các công ty nước ngoài có trụ sở tại Việt Nam.

Trong một cuộc phỏng vấn với BBC News Tiếng Việt ngày 20/3, Tiến sĩ Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu viên khách mời thuộc Viện ISEAS (Singapore), nhận định rằng việc sai phạm của ông Thưởng được cho là đã xảy ra từ khoảng 10 năm trước sẽ tạo “tâm lý tương đối là bất an trong hệ thống bộ máy quan liêu của nhà nước”.

“Người ta không thể nào biết được quá trình hồi tố sẽ đẩy tới mức nào, và ai sẽ an toàn, ai sẽ không,” ông nói.

Báo The Guardian cũng trích lời Tiến sĩ Nguyễn Khắc Giang nhận định rằng việc từ chức của hai chủ tịch nước trong vòng chưa đầy hai năm không phải là dấu hiệu tốt đối với một quốc gia thường tự hào về ổn định chính trị.

“Dù khu vực FDI đã phần nào được tách khỏi chiến dịch chống tham nhũng, nhưng sự bất ổn có thể khiến các nhà đầu tư nước ngoài sẽ chọn cách chờ đợi và theo dõi thêm giữa bối cảnh chính trị khó lường của Việt Nam,” ông Giang nói.

Ngày 20/3, sau khi ông Thưởng được Trung ương Đảng đồng ý cho thôi chức, Reuters đã dẫn nhận định của ông Florian Feyerabend, trưởng đại diện tại Việt Nam của Viện KAS (Konrad-Adenauer-Stiftung), rằng diễn biến gần đây trên chính trường Việt Nam dấy lên những nghi vấn về "tính khó dự báo, độ tin cậy và hoạt động nội bộ của hệ thống” – những yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ tới các quyết định đầu tư.

Trong bài bình luận trên tờ Bloomberg, bà Karishma Vaswani đánh giá rằng Việt Nam đang trên bờ vực mất đi sức hút từ chiến lược “Trung Quốc + 1” – chiến lược kinh doanh do các tập đoàn đa quốc gia áp dụng để tránh chỉ đầu tư vào Trung Cộng và đa dạng hóa hoạt động kinh doanh sản xuất sang các quốc gia khác.

Nhiều doanh nghiệp đã chuyển hướng đầu tư vào Việt Nam do ảnh hưởng từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, với đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng đến 32% trong năm 2023, thu hút gần 36,61 tỷ đô la tiền đầu tư.

Giờ đây, với việc ông Thưởng từ chức, bà Vaswani đánh giá rằng sẽ có lo ngại lan rộng ở Washington, sau khi Mỹ và Việt Nam vừa mới nâng cấp quan hệ chỉ sáu tháng trước.

Bà cho rằng bất kỳ dấu hiệu bất ổn chính trị nào của Việt Nam cũng có thể ảnh hưởng tới kỳ vọng Mỹ dành cho quốc gia Đông Nam Á.